Những quy định của Nhà nước về lĩnh vực xăng dầu mới nhất hiện nay

1478
06/03/2021

5/5 - (1 bình chọn)

Những quy định trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu đóng vai trò nền tảng trong việc đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và phát triển bền vững nền kinh tế. Đây là lĩnh vực nhạy cảm và quan trọng, tác động trực tiếp đến đời sống của hàng triệu người dân cũng như hoạt động của các ngành sản xuất. Từ các chính sách liên quan đến quản lý giá cả, thuế suất, cho đến các quy định nghiêm ngặt về an toàn, môi trường và chất lượng xăng dầu, tất cả đều được ban hành nhằm mục tiêu minh bạch hóa thị trường, chống gian lận thương mại, và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Việc tuân thủ các quy định này không chỉ thể hiện trách nhiệm của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu mà còn góp phần xây dựng một môi trường kinh doanh cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng. Đồng thời, đây cũng là cơ sở để thúc đẩy nghiên cứu, phát triển các nguồn năng lượng mới, giảm dần sự phụ thuộc vào xăng dầu truyền thống, góp phần bảo vệ môi trường. Vì vậy, tìm hiểu và thực hiện đúng những quy định của nhà nước về lĩnh vực xăng dầu không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là trách nhiệm xã hội của mỗi cá nhân, doanh nghiệp.

Tổng quan về lĩnh vực kinh doanh xăng dầu tại Việt Nam

Ngành xăng dầu thuộc lĩnh vực kinh doanh có điều kiện

Kinh doanh xăng dầu là ngành nghề kinh doanh có điều kiện theo quy định tại Luật Đầu tư 2020 và các văn bản pháp luật liên quan. Do đặc thù ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh năng lượng, môi trường và thị trường tiêu dùng, hoạt động trong lĩnh vực này cần đảm bảo những yêu cầu khắt khe từ giấy phép, hạ tầng kỹ thuật, an toàn cháy nổ, và phòng chống gian lận thương mại.

Đối tượng điều chỉnh bao gồm:

Doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu, phân phối xăng dầu;

Tổng đại lý, đại lý bán lẻ, cửa hàng bán lẻ xăng dầu;

Các đơn vị cung ứng nhiên liệu cho vận tải, công nghiệp và dân dụng.

Tầm quan trọng và vai trò của xăng dầu trong nền kinh tế

Xăng dầu là mạch máu kinh tế – giữ vai trò không thể thay thế trong vận tải, sản xuất, nông nghiệp và đời sống hàng ngày. Vì vậy, Nhà nước luôn kiểm soát chặt chẽ từ khâu sản xuất, phân phối đến giá bán, nhằm ổn định thị trường và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Bên cạnh đó, lĩnh vực xăng dầu còn là nguồn thu ngân sách lớn từ thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế nhập khẩu và phí môi trường, góp phần quan trọng vào nguồn thu quốc gia.

Hệ thống văn bản pháp luật điều chỉnh lĩnh vực xăng dầu

Các Nghị định chính liên quan đến xăng dầu

Một số nghị định quan trọng điều chỉnh trực tiếp ngành xăng dầu bao gồm:

Nghị định 95/2021/NĐ-CP: Sửa đổi, bổ sung Nghị định 83/2014/NĐ-CP, quy định về kinh doanh xăng dầu;

Tiết kiệm tối đa thời gian, chi phí, gửi ngay hồ sơ đến hộp thư: dvgiaminh@gmail.com

Hoặc nhấc máy lên, Gọi ngay cho chúng tôi: 0939 456 569 - 0936 146 055 (zalo).

Nghị định 83/2014/NĐ-CP: Văn bản nền tảng điều chỉnh toàn bộ chuỗi hoạt động kinh doanh xăng dầu tại Việt Nam;

Nghị định 87/2018/NĐ-CP: Quy định về điều kiện xuất khẩu, nhập khẩu và kinh doanh khí.

Các nghị định này quy định rõ:

Điều kiện cấp phép cho doanh nghiệp kinh doanh từng khâu (nhập khẩu, tổng đại lý, đại lý, bán lẻ…);

Quy mô kho bãi, phương tiện vận chuyển, nhân lực, hạ tầng công nghệ;

Quy trình điều chỉnh giá, xử lý gian lận thương mại, trách nhiệm của doanh nghiệp và cơ quan nhà nước.

Thông tư hướng dẫn thi hành – Bộ Công Thương và Tài chính

Thông tư 17/2021/TT-BCT: Hướng dẫn thực hiện một số điều của Nghị định 83, 95 về kinh doanh xăng dầu;

Thông tư 15/2021/TT-BTC: Hướng dẫn chế độ kế toán áp dụng cho doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu;

Thông tư 103/2014/TT-BTC: Hướng dẫn về chính sách thuế với nhà thầu nước ngoài cung cấp dịch vụ xăng dầu.

Các thông tư trên đóng vai trò triển khai chi tiết các quy định cấp cao hơn, giúp doanh nghiệp hiểu rõ cách kê khai thuế, quản lý hóa đơn, chứng từ và thực hiện báo cáo định kỳ.

Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp và sự điều chỉnh liên ngành

Ngoài các nghị định chuyên ngành, hoạt động kinh doanh xăng dầu còn chịu sự điều chỉnh bởi:

Luật Đầu tư 2020: Xăng dầu là ngành có điều kiện, cần đăng ký cụ thể ngành nghề, mã ngành;

Luật Doanh nghiệp 2020: Liên quan đến hình thức tổ chức, vốn pháp định, trách nhiệm pháp lý;

Luật Bảo vệ môi trường, Luật An toàn lao động, Luật Phòng cháy chữa cháy: yêu cầu nghiêm ngặt về vị trí kho bãi, vận hành cửa hàng xăng dầu.

Sự phối hợp giữa nhiều bộ ngành như Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Bộ TNMT, Bộ Công an… giúp đảm bảo ngành xăng dầu phát triển ổn định nhưng không tự do hóa tuyệt đối, nhằm giữ ổn định kinh tế và xã hội.

Điều kiện kinh doanh xăng dầu theo quy định hiện hành

Đối với doanh nghiệp phân phối xăng dầu

Doanh nghiệp muốn kinh doanh phân phối xăng dầu phải đáp ứng các điều kiện theo Nghị định 83/2014/NĐ-CP (sửa đổi bởi Nghị định 95/2021/NĐ-CP), bao gồm:

Vốn pháp định tối thiểu 100 tỷ đồng;

Có ít nhất 10 cửa hàng bán lẻ xăng dầu thuộc sở hữu hoặc đồng sở hữu;

Có hệ thống kho xăng dầu tổng hoặc trung chuyển với sức chứa tối thiểu 5.000m³;

Có hệ thống xe bồn chuyên dụng để vận chuyển xăng dầu;

Có hợp đồng với nhà cung cấp nước ngoài hoặc nhà máy lọc hóa dầu trong nước.

Đối với đại lý bán lẻ, cửa hàng xăng dầu

Đại lý bán lẻ/cửa hàng xăng dầu cần đáp ứng:

Có địa điểm hợp pháp phù hợp với quy hoạch địa phương;

Cửa hàng phải có Giấy chứng nhận đủ điều kiện về PCCC và bảo vệ môi trường;

Cơ sở phải được xây dựng theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về cửa hàng xăng dầu (QCVN 01:2022/BCT);

Có hợp đồng đại lý chính thức với thương nhân phân phối hoặc đầu mối.

Đối với doanh nghiệp xuất nhập khẩu xăng dầu

Các điều kiện dành cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu bao gồm:

Vốn pháp định tối thiểu 200 tỷ đồng;

Có tối thiểu 02 kho cảng chuyên dụng với sức chứa ít nhất 15.000 m³;

Có hệ thống phân phối rộng khắp gồm nhiều đại lý, tổng đại lý, cửa hàng trực thuộc;

Có tối thiểu 03 phương tiện vận chuyển xăng dầu chuyên dụng đường thủy, bộ;

Được Bộ Công Thương cấp Giấy phép xuất nhập khẩu xăng dầu.

Thủ tục xin giấy phép kinh doanh xăng dầu

Hồ sơ cần chuẩn bị khi xin giấy phép đủ điều kiện

Tùy theo loại hình doanh nghiệp mà hồ sơ bao gồm:

Đơn đề nghị cấp giấy phép;

Bản sao đăng ký doanh nghiệp và đăng ký ngành nghề kinh doanh xăng dầu;

Bản kê khai: cửa hàng, kho chứa, phương tiện vận chuyển;

Giấy chứng nhận an toàn PCCC, môi trường;

Hợp đồng thuê/mua địa điểm (nếu có);

Hợp đồng đại lý hoặc hợp đồng phân phối (nếu là đại lý).

Cơ quan có thẩm quyền cấp phép

Bộ Công Thương cấp giấy phép cho thương nhân đầu mối, xuất nhập khẩu;

Sở Công Thương tỉnh, thành phố cấp cho đại lý bán lẻ, phân phối, tổng đại lý;

Quy trình cấp phép được thực hiện qua Cổng Dịch vụ công Quốc gia hoặc nộp trực tiếp tại bộ phận một cửa.

Thời hạn hiệu lực và gia hạn giấy phép

Thời hạn hiệu lực: 05 năm kể từ ngày cấp;

Trước khi giấy phép hết hạn 30 ngày, doanh nghiệp cần nộp hồ sơ gia hạn;

Việc gia hạn cần bổ sung thêm: báo cáo hoạt động, kiểm tra an toàn định kỳ, xác nhận không vi phạm hành chính nghiêm trọng.

Quy định về tiêu chuẩn chất lượng và đo lường xăng dầu

Kiểm định chất lượng – nguồn gốc xuất xứ

Tất cả xăng dầu lưu thông phải đạt tiêu chuẩn TCVN và QCVN về nhiên liệu;

Doanh nghiệp phải lưu giữ hồ sơ chứng nhận xuất xứ CO, chứng nhận chất lượng CQ;

Kiểm tra chất lượng định kỳ bởi các đơn vị được Bộ Khoa học và Công nghệ công nhận.

Quy chuẩn quốc gia về trạm xăng – hệ thống bồn chứa

Hệ thống bồn chứa phải đạt tiêu chuẩn về độ kín, chống rò rỉ;

Bồn chứa cần kiểm định định kỳ 3–5 năm/lần;

Cửa hàng xăng dầu phải có thiết bị đo lường hợp chuẩn và gắn tem kiểm định của Chi cục Tiêu chuẩn – Đo lường – Chất lượng.

Đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy, môi trường

Có thiết kế, lắp đặt hệ thống báo cháy, chữa cháy tự động hoặc thủ công;

Lối thoát hiểm, biển báo an toàn, thiết bị phòng cháy đầy đủ;

Có bản cam kết hoặc Báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM);

Định kỳ huấn luyện PCCC cho toàn bộ nhân sự cửa hàng.

Các hành vi vi phạm và mức xử phạt hành chính trong ngành xăng dầu

Bán xăng dầu không rõ nguồn gốc – xử lý thế nào?

Một trong những hành vi nghiêm trọng nhất trong ngành xăng dầu là bán xăng dầu không rõ nguồn gốc, không hóa đơn chứng từ hợp lệ. Đây là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn, chất lượng và quyền lợi người tiêu dùng.

Theo quy định tại Nghị định 67/2017/NĐ-CP, sửa đổi, bổ sung Nghị định 185/2013/NĐ-CP:

Mức phạt tiền có thể lên tới 100.000.000 đồng đối với cá nhân, 200.000.000 đồng đối với tổ chức vi phạm.

Tịch thu toàn bộ tang vật vi phạm;

Tước quyền sử dụng Giấy xác nhận đủ điều kiện kinh doanh từ 1 đến 6 tháng.

Vi phạm về niêm yết giá – khối lượng – chất lượng

Ngoài nguồn gốc, doanh nghiệp còn dễ vi phạm về niêm yết giá, đo lường và chất lượng. Các lỗi thường gặp:

Không niêm yết giá bán lẻ công khai tại cửa hàng;

Gian lận về khối lượng (dùng phương tiện đo sai, rút bớt xăng…);

Pha chế xăng dầu kém chất lượng.

Các hành vi này bị xử phạt từ 5 đến 50 triệu đồng, tùy mức độ và hậu quả. Ngoài ra còn có thể bị đình chỉ hoạt động tạm thời hoặc vĩnh viễn trong trường hợp tái phạm.

Mức phạt theo Nghị định 67/2017/NĐ-CP sửa đổi

Nghị định 67 là văn bản pháp lý trung tâm trong xử phạt hành chính ngành xăng dầu, gồm các mức phạt với hành vi:

Kinh doanh không có giấy phép;

Bán hàng sai địa điểm;

Không thực hiện chế độ báo cáo định kỳ;

Không đảm bảo điều kiện an toàn phòng cháy chữa cháy, bảo vệ môi trường.

Ngoài phạt tiền, còn có hình thức bổ sung như: thu hồi giấy phép, đình chỉ hoạt động, tịch thu phương tiện, yêu cầu khắc phục hậu quả theo quy định.

Những thay đổi pháp lý mới trong kinh doanh xăng dầu từ 2025

Cơ chế đấu giá nhập khẩu xăng dầu

Từ năm 2025, theo dự thảo sửa đổi Nghị định 95 và các văn bản hướng dẫn liên quan, Chính phủ sẽ áp dụng cơ chế đấu giá hạn ngạch nhập khẩu xăng dầu. Thay vì phân bổ trực tiếp, các doanh nghiệp phải tham gia đấu giá để được quyền nhập khẩu.

Việc này nhằm:

Tăng tính minh bạch;

Loại bỏ tình trạng xin – cho;

Ưu tiên những doanh nghiệp có năng lực thực sự.

Quản lý tồn kho, giá bán lẻ qua công nghệ số

Một điểm mới nổi bật là ứng dụng công nghệ số vào quản lý xăng dầu. Doanh nghiệp kinh doanh sẽ phải:

Khai báo tồn kho hằng ngày qua hệ thống điện tử;

Tự động kết nối với phần mềm điều hành của Bộ Công Thương;

Cập nhật giá bán lẻ định kỳ.

Điều này giúp Nhà nước:

Dự báo nguồn cung kịp thời;

Tránh tình trạng đầu cơ, găm hàng;

Tăng hiệu quả quản lý và chống gian lận thương mại.

Tăng cường vai trò quản lý từ Bộ Công Thương – Tài chính – Khoa học công nghệ

Từ năm 2025, quyền và trách nhiệm giám sát ngành xăng dầu được mở rộng và phân định rõ hơn:

Bộ Công Thương: Giám sát hệ thống phân phối, cấp phép, kiểm tra chất lượng, phòng cháy chữa cháy.

Bộ Tài chính: Quản lý chính sách giá, thuế, điều hành Quỹ Bình ổn giá xăng dầu.

Bộ KH&CN: Kiểm soát đo lường, kiểm định đồng hồ, máy bơm xăng, kiểm định chất lượng nhiên liệu.

Sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ ngành sẽ đảm bảo hệ thống phân phối xăng dầu minh bạch, đúng luật và hiệu quả hơn trong thời gian tới.

Câu hỏi thường gặp về quy định trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu

Cá nhân có được kinh doanh xăng dầu không?

Theo quy định hiện hành, chỉ tổ chức, doanh nghiệp có tư cách pháp nhân mới được cấp phép kinh doanh xăng dầu. Cá nhân không được đứng tên mở cửa hàng xăng dầu dưới hình thức hộ kinh doanh. Lý do là lĩnh vực xăng dầu có điều kiện chặt chẽ về vốn, an toàn cháy nổ, môi trường và quản lý chất lượng, đòi hỏi sự cam kết pháp lý rõ ràng từ doanh nghiệp.