Nghị định 136/2020/NĐ-CP và các trường hợp phải thẩm duyệt thiết kế phòng cháy chữa cháy

Nghị định 136/2020/NĐ-CP và các trường hợp phải thẩm duyệt thiết kế là một trong những nội dung pháp lý quan trọng mà các doanh nghiệp, chủ đầu tư và cá nhân hoạt động trong lĩnh vực xây dựng, sản xuất, vận tải không thể bỏ qua. Với sự phát triển mạnh mẽ của cơ sở hạ tầng và công nghiệp, yêu cầu về phòng cháy chữa cháy (PCCC) ngày càng được siết chặt nhằm đảm bảo an toàn cho người và tài sản. Nghị định này được Chính phủ ban hành nhằm thay thế cho các quy định trước đó, đồng thời bổ sung và làm rõ nhiều trường hợp phải thực hiện thẩm duyệt thiết kế PCCC bắt buộc, từ công trình dân dụng, công nghiệp cho đến phương tiện vận chuyển hàng nguy hiểm.

Việc hiểu rõ các quy định trong Nghị định 136/2020/NĐ-CP không chỉ giúp doanh nghiệp thực hiện đúng pháp luật, tránh bị xử phạt hành chính mà còn đảm bảo quá trình đầu tư, xây dựng và vận hành được diễn ra thuận lợi, an toàn.

Tổng quan về Nghị định 136/2020/NĐ-CP

Nghị định 136/2020/NĐ-CP được Chính phủ ban hành ngày 24/11/2020, là một trong những văn bản pháp luật quan trọng trong lĩnh vực phòng cháy chữa cháy (PCCC) tại Việt Nam. Nghị định này thay thế Nghị định 79/2014/NĐ-CP, quy định rõ ràng và chi tiết hơn về công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động PCCC, đặc biệt là về thẩm duyệt thiết kế, nghiệm thu và cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ PCCC.

Mục tiêu của Nghị định là nâng cao hiệu quả quản lý, phòng ngừa nguy cơ cháy nổ trong các cơ sở sản xuất, kinh doanh, công trình dân dụng và công cộng, đặc biệt là trong bối cảnh đô thị hóa, công nghiệp hóa diễn ra mạnh mẽ. Các quy định trong nghị định này mang tính ràng buộc pháp lý và là cơ sở để các cơ quan chức năng kiểm tra, xử lý vi phạm trong lĩnh vực PCCC.

Nghị định 136/2020/NĐ-CP cũng quy định chi tiết về trình tự, thủ tục thẩm duyệt thiết kế, nghiệm thu về phòng cháy chữa cháy đối với từng loại công trình, giúp doanh nghiệp, cá nhân có định hướng cụ thể ngay từ khi lập kế hoạch xây dựng, cải tạo công trình.

Phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng

Nghị định 136/2020/NĐ-CP điều chỉnh các hoạt động thuộc lĩnh vực phòng cháy chữa cháy, bao gồm: công tác phòng ngừa, chuẩn bị lực lượng và phương tiện, tổ chức chữa cháy, cứu nạn cứu hộ, thẩm duyệt thiết kế, kiểm tra nghiệm thu, cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ PCCC, và xử lý vi phạm hành chính liên quan đến PCCC.

Đối tượng áp dụng của nghị định rất rộng, bao gồm:

Cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội, doanh nghiệp, cá nhân có hoạt động liên quan đến công trình, phương tiện giao thông cơ giới có yêu cầu đặc biệt về PCCC.

Các đơn vị thi công, thiết kế, tư vấn, giám sát có liên quan đến công trình xây dựng phải đảm bảo tiêu chuẩn PCCC.

Các cơ sở kinh doanh ngành nghề có điều kiện về PCCC như karaoke, vũ trường, khách sạn, chợ, trung tâm thương mại, cơ sở sản xuất công nghiệp, bãi đỗ xe tầng hầm…

Mục đích ban hành và các điểm mới đáng chú ý

Mục đích của việc ban hành Nghị định 136/2020/NĐ-CP là nhằm đồng bộ hóa và cụ thể hóa các quy định về phòng cháy chữa cháy, tăng cường trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong việc thiết kế và thi công công trình bảo đảm an toàn cháy nổ.

So với Nghị định 79/2014/NĐ-CP trước đây, Nghị định 136 có nhiều điểm mới nổi bật:

Mở rộng danh mục các công trình bắt buộc thẩm duyệt thiết kế PCCC, như: nhà ở kết hợp sản xuất – kinh doanh, nhà chung cư dưới 5 tầng nhưng có quy mô lớn.

Đơn giản hóa thủ tục hành chính trong quá trình cấp phép, nghiệm thu PCCC, áp dụng công nghệ thông tin vào xử lý hồ sơ.

Tăng cường chế tài xử phạt, bổ sung các hình thức xử lý vi phạm về PCCC.

Phân cấp mạnh hơn cho cấp tỉnh và cấp huyện trong công tác thẩm duyệt, kiểm tra, giúp giảm tải cho cơ quan Trung ương.

Các điểm mới này không chỉ giúp doanh nghiệp dễ thực hiện hơn mà còn đảm bảo hiệu lực quản lý nhà nước về PCCC chặt chẽ và sát thực tiễn hơn.

Các trường hợp phải thẩm duyệt thiết kế theo Nghị định 136/2020/NĐ-CP

Nhóm công trình xây mới bắt buộc phải thẩm duyệt

Theo Nghị định 136/2020/NĐ-CP, các công trình xây dựng mới nằm trong danh mục có nguy cơ cao xảy ra cháy nổ đều bắt buộc phải thực hiện thẩm duyệt thiết kế phòng cháy chữa cháy trước khi thi công. Việc thẩm duyệt giúp đảm bảo thiết kế đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn kỹ thuật về PCCC, phù hợp với quy chuẩn quốc gia và điều kiện thực tế của công trình.

Một số nhóm công trình xây mới bắt buộc phải thẩm duyệt PCCC bao gồm:

Công trình công cộng đông người: Nhà hát, rạp chiếu phim, trung tâm hội nghị, trung tâm thương mại, siêu thị, nhà ga, bến xe, sân bay… có sức chứa từ 300 người trở lên.

Cơ sở giáo dục, y tế, dịch vụ: Trường học, bệnh viện, nhà trẻ, trung tâm chăm sóc người già, trung tâm phục hồi chức năng… có quy mô lớn hoặc cao từ 3 tầng trở lên.

Công trình sản xuất, kho tàng, nhà máy: Những nơi sản xuất, lưu trữ hóa chất, khí đốt, xăng dầu, vật liệu dễ cháy nổ hoặc có diện tích từ 300m² trở lên.

Nhà ở chung cư, công trình cao tầng: Các tòa nhà từ 5 tầng hoặc có chiều cao từ 18m trở lên đều phải thực hiện thủ tục thẩm duyệt thiết kế PCCC.

Công trình đặc biệt: Trụ sở cơ quan nhà nước, công trình quốc phòng – an ninh, công trình phục vụ sản xuất năng lượng, trung tâm dữ liệu, các công trình hạ tầng kỹ thuật quan trọng.

Ngoài ra, các công trình khác có tính chất đặc thù hoặc yêu cầu bảo vệ nghiêm ngặt về an toàn cháy nổ cũng sẽ được cơ quan có thẩm quyền yêu cầu thẩm duyệt thiết kế trước khi cấp phép xây dựng.

Các trường hợp cải tạo, mở rộng cần xin thẩm duyệt lại

Không chỉ áp dụng với công trình mới, Nghị định 136/2020/NĐ-CP còn quy định rõ những trường hợp cải tạo, mở rộng công trình phải xin thẩm duyệt thiết kế PCCC lại, nhằm đảm bảo các hạng mục bổ sung không làm ảnh hưởng đến hệ thống PCCC hiện hữu.

Các trường hợp cải tạo, mở rộng công trình phải thẩm duyệt lại gồm:

Cải tạo thay đổi công năng sử dụng: Nếu công trình được chuyển đổi mục đích sử dụng (ví dụ: từ kho thành xưởng sản xuất, từ văn phòng thành khu thương mại…), đặc biệt khi chuyển sang loại hình có nguy cơ cháy nổ cao hơn.

Mở rộng quy mô diện tích hoặc chiều cao: Tăng số tầng, mở rộng thêm nhà xưởng, khu vực sản xuất, kho chứa… dẫn đến thay đổi về điều kiện an toàn PCCC so với thiết kế ban đầu.

Cải tạo hệ thống kỹ thuật liên quan đến PCCC: Bao gồm hệ thống cấp nước chữa cháy, báo cháy, chữa cháy tự động, thông gió chống tụ khói, lối thoát nạn… Nếu có sửa đổi hoặc thay mới cần phải được thẩm duyệt lại.

Thay đổi kết cấu chính: Những can thiệp đến phần chịu lực như cột, dầm, sàn, tường ngăn cháy… cũng là đối tượng phải lập lại hồ sơ thiết kế để xin thẩm duyệt.

Cải tạo do yêu cầu từ cơ quan chức năng: Trong quá trình kiểm tra định kỳ, nếu phát hiện hệ thống PCCC không đảm bảo, cơ quan quản lý có thể yêu cầu chủ đầu tư lập hồ sơ thẩm duyệt lại để đảm bảo an toàn.

Việc xin thẩm duyệt lại thiết kế trong các trường hợp cải tạo không những giúp công trình đảm bảo đúng quy chuẩn, mà còn là điều kiện bắt buộc nếu muốn được cấp phép xây dựng, nghiệm thu hoàn công, đưa vào sử dụng hợp pháp. Chủ đầu tư cần tuân thủ đúng quy định để tránh bị xử phạt hoặc đình chỉ thi công do vi phạm pháp luật về phòng cháy chữa cháy.

Hồ sơ, thủ tục xin thẩm duyệt thiết kế phòng cháy chữa cháy

Việc xin thẩm duyệt thiết kế phòng cháy chữa cháy là bước bắt buộc đối với nhiều loại công trình xây dựng, đặc biệt là các công trình có nguy cơ cháy nổ cao hoặc liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh. Thủ tục này nhằm đảm bảo rằng giải pháp thiết kế về PCCC của công trình đã đáp ứng đủ các tiêu chuẩn kỹ thuật theo quy định pháp luật, trước khi tiến hành thi công thực tế. Để hồ sơ được thẩm duyệt nhanh chóng và tránh bị trả lại, chủ đầu tư cần nắm rõ yêu cầu về giấy tờ, bản vẽ cũng như quy trình thực hiện cụ thể.

Các giấy tờ, bản vẽ và tài liệu kỹ thuật cần nộp

Khi thực hiện hồ sơ thẩm duyệt thiết kế, tổ chức/cá nhân phải chuẩn bị đầy đủ các tài liệu sau:

Văn bản đề nghị thẩm duyệt thiết kế PCCC, theo mẫu quy định tại Nghị định 136/2020/NĐ-CP.

Bản sao có chứng thực hoặc bản sao kèm bản chính để đối chiếu của một trong các giấy tờ pháp lý sau:

Quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư hoặc văn bản cho phép đầu tư;

Giấy phép xây dựng (nếu thuộc đối tượng phải có);

Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc văn bản hợp pháp về quyền sử dụng công trình.

Hồ sơ thiết kế cơ sở hoặc thiết kế kỹ thuật (tùy theo giai đoạn xin thẩm duyệt) gồm:

Thuyết minh thiết kế, có phần trình bày giải pháp PCCC;

Bản vẽ mặt bằng tổng thể, mặt bằng các tầng, hệ thống cấp nước, thoát hiểm, báo cháy, chữa cháy, thông gió – chống khói,…

Các tài liệu liên quan khác có liên quan đến công tác phòng cháy chữa cháy.

Toàn bộ hồ sơ phải được trình bày rõ ràng, có đánh dấu từng phần, dễ kiểm tra đối chiếu. Sự thiếu sót trong bất kỳ thành phần nào đều có thể dẫn đến việc bị trả lại hồ sơ.

Trình tự, thời hạn giải quyết và lệ phí thực hiện

Quy trình xin thẩm duyệt thiết kế PCCC được thực hiện theo các bước sau:

Nộp hồ sơ tại Cục Cảnh sát PCCC & CNCH (Bộ Công an) hoặc Phòng Cảnh sát PCCC & CNCH cấp tỉnh, nơi công trình được xây dựng.

Cơ quan tiếp nhận kiểm tra thành phần hồ sơ:

Nếu đầy đủ, sẽ tiếp nhận và cấp giấy biên nhận;

Nếu chưa đầy đủ, yêu cầu bổ sung, chỉnh sửa.

Cơ quan chuyên môn tiến hành thẩm duyệt trong vòng:

10 ngày làm việc đối với hồ sơ thiết kế cơ sở;

15 ngày làm việc đối với hồ sơ thiết kế kỹ thuật hoặc thiết kế bản vẽ thi công.

Nhận kết quả: Cơ quan PCCC sẽ cấp văn bản thẩm duyệt hoặc văn bản không chấp thuận (nêu rõ lý do).

Về lệ phí, theo Thông tư 150/2017/TT-BTC:

Phí thẩm duyệt thiết kế dao động từ 5 triệu – 50 triệu đồng tùy loại công trình, diện tích xây dựng và mức độ phức tạp.

Chủ đầu tư cần theo dõi kỹ thời gian và đảm bảo nộp đúng nơi có thẩm quyền để hồ sơ không bị kéo dài. Ngoài ra, nên lưu trữ biên nhận nộp hồ sơ và hóa đơn phí thẩm duyệt để đối chiếu về sau.

Những lỗi thường gặp khiến hồ sơ thẩm duyệt bị trả lại

Trong quá trình thực hiện thủ tục thẩm duyệt thiết kế phòng cháy chữa cháy (PCCC) theo Nghị định 136/2020/NĐ-CP, không ít doanh nghiệp, đơn vị thiết kế và chủ đầu tư gặp phải tình trạng hồ sơ bị cơ quan chức năng trả lại. Các sai sót hồ sơ PCCC không chỉ khiến tiến độ dự án chậm trễ mà còn có thể làm phát sinh chi phí điều chỉnh, nộp lại, ảnh hưởng lớn đến kế hoạch thi công. Dưới đây là tổng hợp những lý do bị từ chối thẩm duyệt phổ biến nhất hiện nay mà doanh nghiệp cần lưu ý để tránh mắc phải.

Thiếu bản vẽ chi tiết, không đúng định dạng theo quy chuẩn

Một lỗi cực kỳ phổ biến là thiếu bản vẽ thiết kế PCCC chi tiết hoặc bản vẽ không đúng định dạng, tỉ lệ, ký hiệu kỹ thuật theo tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN). Một số trường hợp hồ sơ chỉ đính kèm bản vẽ tổng thể mà không có các bản vẽ chi tiết như: sơ đồ hệ thống báo cháy, chữa cháy, sơ đồ cấp nước, bố trí đèn exit – đèn chiếu sáng sự cố, mặt cắt – mặt bằng hệ thống đường ống chữa cháy, v.v.

Ngoài ra, một số đơn vị sử dụng phần mềm thiết kế không đúng chuẩn, dẫn đến tình trạng bản vẽ khi in ra không hiển thị đúng định dạng, thiếu lớp thông tin hoặc bị lệch kích thước. Điều này khiến cơ quan thẩm duyệt không đủ căn cứ để xem xét hồ sơ, buộc phải yêu cầu nộp lại.

👉 Giải pháp: Trước khi nộp, cần rà soát toàn bộ bản vẽ kỹ thuật, đảm bảo đầy đủ các hạng mục liên quan đến PCCC và đúng định dạng theo Thông tư 148/2020/TT-BCA hướng dẫn thi hành Nghị định 136.

Hồ sơ không đúng mẫu, người ký tên không có thẩm quyền

Một trong những lý do bị từ chối thẩm duyệt PCCC phổ biến khác là hồ sơ hành chính đi kèm không đúng mẫu hoặc không có chữ ký người có thẩm quyền. Nhiều doanh nghiệp chủ quan, để nhân viên hoặc đơn vị thiết kế ký thay tên chủ đầu tư, hoặc sử dụng mẫu đơn đã cũ, không đúng biểu mẫu mới theo quy định hiện hành.

Ngoài ra, phần mô tả kỹ thuật hệ thống phòng cháy chữa cháy trong thuyết minh thường sao chép từ các công trình khác mà không cập nhật thông tin đúng với thực tế công trình hiện tại. Đây là lỗi nghiêm trọng vì cơ quan chức năng sẽ đối chiếu toàn bộ nội dung để đảm bảo tính chính xác, phù hợp của giải pháp thiết kế.

👉 Giải pháp: Luôn sử dụng mẫu đơn mới nhất theo hướng dẫn của cơ quan PCCC, đồng thời đảm bảo người ký đơn, ký hồ sơ là người đại diện hợp pháp của chủ đầu tư hoặc người được ủy quyền hợp lệ, có giấy tờ chứng minh kèm theo. Thuyết minh kỹ thuật cần được chuẩn hóa theo từng công trình cụ thể.

Hướng dẫn thực hiện đúng thẩm duyệt thiết kế PCCC theo Nghị định 136

Việc thực hiện thẩm duyệt thiết kế phòng cháy chữa cháy (PCCC) theo Nghị định 136/2020/NĐ-CP là một trong những bước quan trọng, bắt buộc đối với nhiều loại công trình trước khi đưa vào thi công. Để không bị kéo dài thời gian hoặc bị trả lại hồ sơ nhiều lần, chủ đầu tư cần hiểu rõ hướng dẫn thực hiện đúng theo quy định.

Quy trình thẩm duyệt không chỉ yêu cầu đầy đủ hồ sơ kỹ thuật mà còn yêu cầu nội dung hồ sơ phải bám sát các tiêu chuẩn PCCC hiện hành. Ngoài ra, việc phối hợp hiệu quả với cơ quan chức năng cũng giúp rút ngắn thời gian xử lý và nâng cao tỷ lệ hồ sơ được duyệt ngay từ lần đầu.

Lưu ý khi chuẩn bị hồ sơ kỹ thuật – tránh bị làm lại

Khi lập hồ sơ thẩm duyệt, doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý đến các bản vẽ thiết kế kỹ thuật liên quan đến hệ thống PCCC như hệ thống báo cháy, chữa cháy tự động, hệ thống cấp nước, thông gió – hút khói… Hồ sơ phải được lập theo đúng định dạng và nội dung quy định tại Phụ lục VII Nghị định 136. Việc sử dụng sai mẫu hoặc thiếu bản vẽ chi tiết là nguyên nhân hàng đầu khiến hồ sơ bị trả lại.

Một số lỗi thường gặp gồm: sử dụng bản vẽ sơ sài, không có mặt cắt hệ thống kỹ thuật; thiết kế không đảm bảo khoảng cách an toàn PCCC; không thể hiện lối thoát nạn rõ ràng; thiếu bản thuyết minh giải pháp kỹ thuật. Ngoài ra, việc không cập nhật quy chuẩn mới (như QCVN 06:2022/BXD) cũng dẫn đến việc thiết kế bị đánh giá là không phù hợp.

Lời khuyên là nên sử dụng đơn vị tư vấn thiết kế có kinh nghiệm trong lĩnh vực PCCC để đảm bảo bản vẽ đạt yêu cầu và được cơ quan thẩm duyệt chấp thuận ngay từ đầu.

Nên chủ động làm việc với cơ quan Cảnh sát PCCC từ sớm

Một trong những hướng dẫn thẩm duyệt PCCC quan trọng theo Nghị định 136 là chủ đầu tư nên chủ động liên hệ sớm với cơ quan Cảnh sát PCCC ngay từ khi bắt đầu thiết kế sơ bộ. Việc này giúp đơn vị thiết kế định hướng đúng các yêu cầu kỹ thuật, tránh phải sửa chữa hồ sơ nhiều lần sau khi hoàn thiện.

Ngoài ra, việc tham khảo ý kiến cơ quan chức năng từ đầu giúp xác định rõ dự án có thuộc diện bắt buộc thẩm duyệt hay không, cũng như xác định các tiêu chuẩn áp dụng cụ thể. Đây là bước nền tảng giúp quá trình thẩm duyệt diễn ra suôn sẻ, tránh bị đình trệ tiến độ xây dựng.

Việc giữ liên hệ thường xuyên với cơ quan quản lý không chỉ thể hiện sự nghiêm túc trong việc tuân thủ Nghị định 136, mà còn giúp tăng độ tin cậy của hồ sơ, từ đó nâng cao khả năng được chấp thuận ngay trong lần đầu nộp.

Kết luận: Hiểu đúng Nghị định 136/2020/NĐ-CP để thẩm duyệt thiết kế nhanh chóng, đúng quy định

Việc hiểu đúng Nghị định 136/2020/NĐ-CP là yếu tố quan trọng giúp các doanh nghiệp, chủ đầu tư tránh được các rắc rối trong quá trình thực hiện thẩm duyệt thiết kế phòng cháy chữa cháy. Nghị định này đã quy định rất rõ danh mục công trình phải thẩm duyệt, các loại hồ sơ cần chuẩn bị cũng như trình tự và thời gian giải quyết thủ tục.

Trong thực tế, nhiều hồ sơ bị từ chối không phải vì thiếu giấy tờ, mà do thiếu sự phối hợp sớm với cơ quan chức năng hoặc chuẩn bị bản vẽ không đạt yêu cầu. Chính vì vậy, việc chuẩn hóa quy trình từ khâu thiết kế, chuẩn bị hồ sơ đến làm việc với lực lượng Cảnh sát PCCC là cực kỳ cần thiết.

Ngoài ra, việc chủ động cập nhật các quy chuẩn kỹ thuật mới và sử dụng dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp cũng giúp doanh nghiệp rút ngắn thời gian xử lý, giảm thiểu chi phí phát sinh khi phải chỉnh sửa nhiều lần. Nếu được thực hiện đúng cách, quy trình thẩm duyệt theo Nghị định 136 hoàn toàn không phức tạp và có thể hoàn thành nhanh chóng, đúng pháp luật.

Cuối cùng, sự chủ động, chuẩn bị kỹ lưỡng và hiểu rõ các bước thực hiện sẽ là chìa khóa để doanh nghiệp hoàn tất thủ tục PCCC một cách hiệu quả và không bị gián đoạn tiến độ dự án.

Nghị định 136/2020/NĐ-CP và các trường hợp phải thẩm duyệt thiết kế là căn cứ pháp lý không thể thiếu trong công tác quản lý và triển khai các dự án xây dựng, sản xuất và vận tải hiện nay. Quy định này giúp xác định rõ những loại hình công trình và phương tiện nào cần phải được cơ quan chức năng thẩm định trước khi đưa vào sử dụng, đồng thời thiết lập các tiêu chuẩn an toàn tối thiểu để giảm thiểu nguy cơ cháy nổ ngay từ khâu thiết kế.

Trong bối cảnh pháp luật ngày càng siết chặt và yêu cầu về an toàn được nâng cao, việc tuân thủ đầy đủ quy trình thẩm duyệt thiết kế PCCC theo Nghị định 136 không chỉ giúp doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý mà còn khẳng định tính chuyên nghiệp, trách nhiệm đối với cộng đồng và xã hội. Chủ động nắm bắt và áp dụng đúng nghị định là giải pháp bền vững cho sự phát triển lâu dài của mỗi công trình, cơ sở kinh doanh hay phương tiện vận tải.