Kiểm nghiệm sữa óc chó và hạt macca – Đạt chuẩn vi sinh & dinh dưỡng 2025

Kiểm nghiệm sản phẩm sữa óc chó và hạt macca là bước không thể thiếu để bảo đảm chất lượng và an toàn của dòng sữa hạt đang ngày càng được người tiêu dùng ưa chuộng. Với đặc tính giàu dinh dưỡng và chứa thành phần từ thực vật, sữa óc chó và macca dễ bị ảnh hưởng bởi vi sinh, nấm men – mốc nếu quy trình sản xuất không đảm bảo. Do đó, việc kiểm nghiệm giúp xác định độ an toàn của sản phẩm trước khi đưa ra thị trường. Đây cũng là yêu cầu pháp lý bắt buộc trong hồ sơ công bố sản phẩm theo quy định Bộ Y tế. Kết quả kiểm nghiệm giúp doanh nghiệp minh bạch các thành phần dinh dưỡng và chứng minh chất lượng sản phẩm. Đồng thời, kiểm nghiệm còn giúp phát hiện các chỉ tiêu không đạt để kịp thời điều chỉnh công thức. Điều này góp phần xây dựng uy tín thương hiệu một cách bền vững. Nhờ kiểm nghiệm, sản phẩm sữa óc chó và sữa macca sẽ đáp ứng được các tiêu chuẩn cao về an toàn thực phẩm.

Tổng quan về kiểm nghiệm sữa óc chó và hạt macca

Sữa óc chó, sữa hạt macca là hai dòng sữa hạt cao cấp, thường được định vị ở phân khúc “healthy – giàu dinh dưỡng – tốt cho tim mạch và trí não”. Sản phẩm được chế biến từ nhân hạt óc chó và hạt macca xay nhuyễn, lọc lấy dịch, có thể bổ sung thêm một số vi chất như canxi, vitamin D, B12, kẽm… và các chất ổn định để tạo cấu trúc sánh mịn. Trên thị trường hiện nay, sữa óc chó – macca xuất hiện dưới dạng sữa tiệt trùng đóng hộp, dạng đóng chai tươi bảo quản lạnh, hoặc là một phần trong combo “sữa hạt mix” (óc chó – hạnh nhân – macca – đậu nành…).

Đối tượng sử dụng sữa hạt khá đa dạng: người ăn chay, người ăn kiêng, phụ nữ mang thai, mẹ sau sinh, trẻ em, người cao tuổi, người có vấn đề tim mạch hoặc muốn cắt giảm sữa động vật. Tuy nhiên, chính vì được xem là “sữa dinh dưỡng tốt cho sức khỏe” nên người tiêu dùng càng đặt kỳ vọng cao về độ an toàn, nguồn gốc nguyên liệu và hàm lượng dinh dưỡng thật sự trong sản phẩm.

Kiểm nghiệm sữa óc chó, macca là bước không thể thiếu trước khi đưa sản phẩm ra thị trường hoặc khi làm hồ sơ công bố sản phẩm theo Nghị định 15/2018/NĐ-CP. Thông qua kiểm nghiệm, cơ sở sản xuất chứng minh được rằng: sản phẩm không nhiễm vi sinh gây bệnh, không vượt ngưỡng kim loại nặng, không lạm dụng phụ gia, đồng thời hàm lượng dinh dưỡng – năng lượng đúng như công bố trên nhãn. Đây cũng là căn cứ quan trọng để làm việc với hệ thống siêu thị, chuỗi cửa hàng tiện lợi, đối tác phân phối và cơ quan quản lý nhà nước khi hậu kiểm.

Kiểm nghiệm định kỳ còn giúp doanh nghiệp kiểm soát ổn định chất lượng giữa các lô sản xuất, kịp thời phát hiện các rủi ro như nguyên liệu hạt bị ôi, nhiễm nấm mốc, dây chuyền vệ sinh không đạt, quy trình bảo quản – vận chuyển chưa phù hợp, từ đó điều chỉnh để sản phẩm luôn đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

Đặc điểm của sữa hạt: sữa óc chó – sữa macca

Sữa óc chó nổi bật với hàm lượng acid béo không bão hòa, đặc biệt là omega-3, omega-6 có lợi cho tim mạch, não bộ và hệ thần kinh. Nhân óc chó còn chứa protein thực vật, chất xơ, vitamin E, một số khoáng chất như magie, phốt pho… Khi chế biến thành sữa, nếu công thức hợp lý, sản phẩm vừa cung cấp năng lượng, vừa hỗ trợ người dùng giảm bớt chất béo bão hòa từ nguồn động vật.

Sữa macca được làm từ hạt macca – loại hạt có hàm lượng chất béo không bão hòa đơn rất cao, cấu trúc “mềm” và dễ hấp thu. Macca còn có vitamin B, mangan, magiê, các hợp chất chống oxy hóa hỗ trợ tim mạch và làm chậm quá trình lão hóa. Về cảm quan, sữa macca thường có độ béo ngậy, mùi thơm nhẹ, phù hợp để kết hợp cùng các loại sữa hạt khác.

Tuy nhiên, sữa hạt nói chung có đặc điểm là dễ tách lớp, dễ bị ôi dầu nếu bảo quản – xử lý nhiệt không đúng cách. Bên cạnh đó, hàm lượng đạm trong sữa hạt thường không cao như sữa động vật, nên nhiều sản phẩm cần được bổ sung thêm vi chất, canxi, vitamin để đạt chuẩn dinh dưỡng. Tất cả những yếu tố này khiến việc kiểm soát chất lượng và kiểm nghiệm trở nên rất quan trọng.

Vì sao sữa hạt cần kiểm nghiệm nghiêm ngặt?

Không ít người tiêu dùng nghĩ rằng sữa hạt “tự nhiên, lành tính” nên ít rủi ro hơn sữa động vật. Thực tế, sữa hạt là môi trường rất thuận lợi cho vi sinh vật phát triển: giàu dinh dưỡng, nhiều nước, pH phù hợp. Nếu quy trình ngâm, xay, lọc, nấu, chiết rót, đóng gói không đảm bảo vệ sinh, sản phẩm dễ nhiễm E.coli, Coliforms, nấm men – nấm mốc… gây đau bụng, tiêu chảy, ngộ độc, nhất là với trẻ nhỏ và người có hệ tiêu hóa nhạy cảm.

Ngoài vi sinh, nguyên liệu hạt nhập khẩu hoặc nội địa có thể bị nhiễm nấm mốc sinh độc tố, kim loại nặng từ đất – nước – môi trường trồng trọt, thuốc bảo vệ thực vật, hoặc ôi dầu trong quá trình bảo quản dài ngày. Việc sử dụng phụ gia, hương liệu, chất ổn định không đúng loại hoặc vượt liều cũng làm tăng nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe lâu dài.

Việc kiểm nghiệm nghiêm ngặt giúp sàng lọc các rủi ro này trước khi sản phẩm đến tay người tiêu dùng. Kết quả kiểm nghiệm còn là căn cứ pháp lý khi cơ sở làm hồ sơ tự công bố, đăng ký công bố sản phẩm, làm việc với đối tác phân phối. Đặc biệt với các thương hiệu muốn xây dựng hình ảnh “sữa hạt sạch – chuẩn an toàn”, việc công khai kết quả kiểm nghiệm từ phòng LAB uy tín là một lợi thế cạnh tranh rất lớn.

Quy định pháp lý áp dụng cho các sản phẩm sữa hạt

Sữa óc chó, sữa macca thuộc nhóm “thực phẩm” hoặc “thực phẩm bổ sung” tùy theo cách công bố và thành phần. Các sản phẩm này chịu sự điều chỉnh của Luật An toàn thực phẩm, Nghị định 15/2018/NĐ-CP về quản lý an toàn thực phẩm và các thông tư hướng dẫn của Bộ Y tế. Về kiểm nghiệm và giới hạn an toàn, doanh nghiệp cần tham chiếu hệ thống quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) và tiêu chuẩn cơ sở (TCCS) do chính doanh nghiệp xây dựng, đăng ký.

Điểm chung là mọi sản phẩm sữa hạt lưu thông trên thị trường đều phải đạt yêu cầu về vi sinh, kim loại nặng, các chất gây ô nhiễm khác và phù hợp với thông tin công bố trên nhãn. Đối với sản phẩm đóng hộp công nghiệp, đã xử lý tiệt trùng, yêu cầu kiểm nghiệm còn khắt khe hơn về vi sinh và độ ổn định trong suốt hạn dùng.

Tiêu chuẩn – quy chuẩn Bộ Y tế áp dụng

Khi kiểm nghiệm sữa óc chó, macca, doanh nghiệp thường áp dụng một số quy chuẩn – tiêu chuẩn sau:

QCVN 8-1:2011/BYT: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về giới hạn ô nhiễm vi sinh vật trong thực phẩm – quy định các chỉ tiêu như tổng số vi khuẩn hiếu khí, Coliforms, E.coli, Salmonella, Staphylococcus aureus, nấm men, nấm mốc… và giới hạn cho phép.

QCVN 8-2:2011/BYT: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về giới hạn kim loại nặng trong thực phẩm – quy định giới hạn cho chì (Pb), cadimi (Cd), asen (As), thủy ngân (Hg)…

Các tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) hoặc tiêu chuẩn quốc tế (AOAC, ISO) liên quan đến phương pháp phân tích hóa lý, xác định thành phần dinh dưỡng, phụ gia.

Bên cạnh đó, mỗi doanh nghiệp còn xây dựng Tiêu chuẩn cơ sở (TCCS) riêng cho sản phẩm sữa óc chó, sữa macca của mình, trong đó quy định cụ thể chỉ tiêu chất lượng, cảm quan, dinh dưỡng, giới hạn vi sinh… làm căn cứ sản xuất và kiểm soát nội bộ.

Yêu cầu kiểm nghiệm để công bố sản phẩm

Để được lưu hành hợp pháp, sản phẩm sữa hạt phải thực hiện tự công bố sản phẩm hoặc đăng ký bản công bố (với một số nhóm đặc thù) theo Nghị định 15/2018/NĐ-CP. Hồ sơ công bố bắt buộc phải có phiếu kết quả kiểm nghiệm còn hiệu lực, do phòng thí nghiệm được công nhận thực hiện, trong đó:

Các chỉ tiêu kiểm nghiệm phải phù hợp với tính chất sản phẩm và quy định pháp lý áp dụng (vi sinh, kim loại nặng, hóa lý, phụ gia…);

Thời gian kiểm nghiệm thường không quá 12 tháng tính đến thời điểm nộp hồ sơ (tùy yêu cầu thực tế);

Phiếu phải thể hiện rõ phương pháp thử, kết quả đo và kết luận “đạt/không đạt” so với QCVN hoặc TCCS.

Khi cơ quan nhà nước hậu kiểm hoặc hệ thống siêu thị, đối tác phân phối xem xét hồ sơ, phiếu kiểm nghiệm chính là căn cứ chứng minh sản phẩm đáp ứng quy chuẩn an toàn. Nếu sản phẩm thay đổi công thức, thay nhãn, mở rộng quy mô sản xuất, doanh nghiệp thường phải kiểm nghiệm lại một số chỉ tiêu chính để cập nhật hồ sơ công bố. Việc chuẩn bị bộ chỉ tiêu kiểm nghiệm phù hợp ngay từ đầu sẽ giúp tiết kiệm chi phí, thời gian và giảm rủi ro bị yêu cầu bổ sung, chỉnh sửa hồ sơ.

Các chỉ tiêu bắt buộc khi kiểm nghiệm sữa óc chó và hạt macca

Chỉ tiêu vi sinh: E.coli, Salmonella, Coliforms, nấm men – mốc

Nhóm vi sinh là chỉ tiêu bắt buộc và quan trọng nhất đối với sữa hạt. Do đặc thù giàu dinh dưỡng, sữa óc chó, macca nếu chế biến – bảo quản không chuẩn sẽ rất dễ nhiễm vi sinh gây bệnh. Các chỉ tiêu thường kiểm gồm:

Tổng số vi khuẩn hiếu khí: đánh giá mức độ vệ sinh chung của sản phẩm và dây chuyền sản xuất;

Coliforms, E.coli: chỉ báo ô nhiễm phân, vệ sinh nguồn nước, thiết bị, tay người thao tác;

Salmonella: vi khuẩn gây ngộ độc thực phẩm nghiêm trọng, nếu phát hiện thường bị kết luận không đạt;

Nấm men, nấm mốc: tác nhân gây lên men chua, mốc, tạo độc tố, làm hỏng sản phẩm.

Các chỉ tiêu này phải đạt giới hạn rất thấp hoặc “không phát hiện” tùy quy chuẩn áp dụng. Khi vi sinh vượt ngưỡng, doanh nghiệp cần rà soát toàn bộ quy trình: từ khâu ngâm – rửa hạt, xay – lọc, gia nhiệt, chiết rót, đóng gói, đến bảo quản – vận chuyển. Kiểm nghiệm định kỳ giúp phát hiện kịp thời “điểm nóng” nhiễm bẩn để điều chỉnh vệ sinh, bổ sung bước tiệt trùng, cải thiện điều kiện bảo quản, từ đó nâng cao độ an toàn của sản phẩm.

Kim loại nặng: Chì, Cadimi, Thủy ngân, Asen

Kim loại nặng có thể xâm nhập vào sữa hạt từ nhiều nguồn: đất và nước nơi trồng cây óc chó, macca; nguồn nước rửa; trang thiết bị sản xuất, đường ống, bể chứa; môi trường không khí bị ô nhiễm. Các kim loại thường được kiểm gồm: Chì (Pb), Cadimi (Cd), Thủy ngân (Hg), Asen (As).

Những chất này nếu tích lũy lâu dài trong cơ thể có thể gây tổn thương thần kinh, gan, thận, ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ em, thai nhi, làm tăng nguy cơ ung thư. Vì vậy, QCVN 8-2:2011/BYT quy định rất rõ giới hạn tối đa cho phép trong thực phẩm.

Phòng thí nghiệm sẽ dùng các phương pháp phân tích hiện đại như AAS, ICP-MS để đo nồng độ kim loại nặng ở mức rất thấp (ppm, ppb). Khi kết quả nằm trong giới hạn cho phép, doanh nghiệp có thể yên tâm hơn về độ an toàn nguồn nguyên liệu và quy trình sản xuất. Nếu vượt ngưỡng, cần thay đổi nguồn hạt, nguồn nước, cải tạo thiết bị, thậm chí xem xét lại vùng trồng nguyên liệu.

Giá trị dinh dưỡng: protein, béo, carb, vitamin, khoáng chất

Ngoài an toàn, sữa óc chó và macca còn được khách hàng lựa chọn vì giá trị dinh dưỡng vượt trội. Doanh nghiệp thường công bố trên nhãn hàm lượng năng lượng, chất béo, protein, carbohydrate, cùng các vitamin, khoáng chất bổ sung như canxi, vitamin D, B12, sắt, kẽm…

Kiểm nghiệm dinh dưỡng nhằm:

Xác định chính xác hàm lượng protein, lipid, carb, chất xơ, năng lượng trong sản phẩm;

Kiểm tra hàm lượng các vi chất có được bổ sung đúng như công bố không (không thiếu, không vượt mức bất hợp lý);

Kiểm soát sự ổn định của công thức giữa các lô sản xuất.

Khi kết quả dinh dưỡng phù hợp với thông tin nhãn, doanh nghiệp vừa tuân thủ pháp luật, vừa tạo niềm tin với người tiêu dùng. Ngược lại, nếu sai lệch lớn, cơ quan quản lý có thể yêu cầu điều chỉnh nhãn, thậm chí xử phạt vì công bố không đúng sự thật.

Phân tích dinh dưỡng chuyên sâu của sữa hạt

Lợi ích dinh dưỡng của sữa óc chó

Sữa óc chó được đánh giá cao nhờ hàm lượng acid béo không bão hòa, đặc biệt là omega-3 (ALA) – thành phần có vai trò quan trọng với tim mạch, trí não, khả năng tập trung và ghi nhớ. Axit béo này giúp giảm cholesterol xấu (LDL), hỗ trợ phòng ngừa xơ vữa động mạch, đột quỵ, đồng thời tốt cho sự phát triển thần kinh ở trẻ em.

Ngoài ra, nhân óc chó chứa protein thực vật chất lượng tốt, cung cấp các acid amin thiết yếu, phù hợp cho người ăn chay hoặc giảm đạm động vật. Sữa óc chó còn cung cấp vitamin E, polyphenol, mangan, đồng, magie, phốt pho – các chất chống oxy hóa giúp bảo vệ tế bào khỏi gốc tự do, làm chậm lão hóa, hỗ trợ làn da và tóc.

Với phụ nữ mang thai, uống sữa óc chó (với liều lượng phù hợp) có thể hỗ trợ thêm dinh dưỡng cho thai nhi và mẹ bầu, nhất là về mặt acid béo tốt. Với người cao tuổi, sữa óc chó là lựa chọn nhẹ nhàng, dễ uống, giúp bổ sung năng lượng, bảo vệ tim mạch mà không làm tăng quá nhiều chất béo bão hòa như một số thực phẩm khác. Tuy nhiên, để phát huy tối đa lợi ích, sản phẩm cần được sản xuất từ hạt chất lượng, không ôi dầu, không nấm mốc và được kiểm nghiệm đầy đủ.

Lợi ích dinh dưỡng của sữa macca

Sữa macca là nguồn cung cấp chất béo không bão hòa đơn rất dồi dào – loại chất béo nổi tiếng trong chế độ ăn kiểu Địa Trung Hải, có lợi cho tim mạch. Nhờ tỷ lệ acid béo “tốt” cao, sữa macca giúp cải thiện hồ sơ lipid máu, hỗ trợ giảm cholesterol xấu và tăng cholesterol tốt (HDL) khi kết hợp với chế độ ăn lành mạnh.

Hạt macca còn chứa vitamin nhóm B (B1, B6), mangan, magiê, đồng, sắt, giúp chuyển hóa năng lượng hiệu quả, hỗ trợ hệ thần kinh, xương, máu. Hàm lượng chất chống oxy hóa trong macca giúp giảm stress oxy hóa, bảo vệ tế bào, có lợi cho da và hệ miễn dịch.

Về cảm quan, sữa macca có độ sánh mịn, vị béo thanh, dễ uống, phù hợp với nhiều đối tượng, kể cả người không quen vị “hạt” quá đậm như một số loại sữa hạt khác. Với người ăn kiêng hoặc giảm sữa động vật, sữa macca là lựa chọn giúp bổ sung chất béo “tốt” mà không tăng quá nhiều cholesterol. Tuy nhiên, cũng như các loại sữa hạt khác, sản phẩm cần được kiểm nghiệm kỹ về vi sinh, kim loại nặng và chất lượng dinh dưỡng, tránh trường hợp hạt bị ôi, nhiễm nấm mốc hoặc công bố dinh dưỡng “quá đà” so với thực tế.

Quy trình lấy mẫu – bảo quản – gửi kiểm nghiệm

Số lượng mẫu – cách bảo quản – vận chuyển

Đối với sữa óc chó, sữa hạt macca và các dòng sữa hạt, số lượng mẫu gửi kiểm nghiệm thường được phòng thí nghiệm yêu cầu từ 500 ml đến 1 lít cho mỗi sản phẩm, tùy số lượng chỉ tiêu. Doanh nghiệp nên chuẩn bị mẫu ở dạng thành phẩm đúng như khi bán ra thị trường: chai, hộp, túi… có đầy đủ nhãn, hạn sử dụng, số lô. Nên chọn mẫu trong khoảng đầu hạn sử dụng để phản ánh đúng chất lượng khi sản phẩm còn “tươi” và ổn định nhất.

Về bảo quản, với sữa hạt tươi hoặc thanh trùng, cần giữ lạnh liên tục trong suốt quá trình từ lúc lấy mẫu đến khi bàn giao cho phòng thí nghiệm. Mẫu nên được đặt trong thùng xốp hoặc thùng giữ nhiệt có đá gel, đá lạnh; hạn chế tối đa việc lắc, va đập mạnh gây tách lớp. Với sữa hạt tiệt trùng, có thể bảo quản ở nhiệt độ phòng nhưng vẫn nên tránh ánh nắng trực tiếp, nơi nóng, ẩm. Khi vận chuyển, thùng mẫu cần dán nhãn “Mẫu kiểm nghiệm”, ghi rõ tên sản phẩm, số lượng, điều kiện bảo quản kèm phiếu gửi mẫu. Việc tuân thủ đúng hướng dẫn bảo quản – vận chuyển sẽ giúp kết quả kiểm nghiệm phản ánh chính xác chất lượng sản phẩm thực tế.

Quy trình kiểm nghiệm tại phòng thí nghiệm ISO 17025

Khi mẫu đến phòng thí nghiệm đạt chuẩn ISO 17025, kỹ thuật viên sẽ tiếp nhận, kiểm tra tình trạng bao bì, nhiệt độ, thời gian vận chuyển và đối chiếu với phiếu gửi mẫu. Sau đó, mẫu được mã hóa, lưu trữ trong điều kiện phù hợp (nhiệt độ lạnh, tránh ánh sáng…) trước khi đưa vào phân tích, nhằm bảo đảm tính khách quan và truy xuất.

Quy trình kiểm nghiệm thường bao gồm: kiểm tra cảm quan (màu sắc, mùi, trạng thái), sau đó chia mẫu cho các nhóm phân tích vi sinh, hóa lý, dinh dưỡng, an toàn hóa học. Mỗi chỉ tiêu được thực hiện theo phương pháp chuẩn, có thẩm định phù hợp với ISO 17025, có mẫu trắng, mẫu chuẩn kiểm soát chất lượng. Sau khi hoàn tất phân tích, kết quả được tổng hợp, kiểm tra nội bộ và phát hành phiếu kết quả (COA) với đầy đủ thông tin: tên mẫu, số lô, ngày nhận, phương pháp, giá trị đo được, giới hạn cho phép (nếu có), kết luận đạt/không đạt. Làm việc với phòng thí nghiệm ISO 17025 giúp doanh nghiệp có kết quả đáng tin cậy, dễ được cơ quan quản lý, đối tác, siêu thị chấp nhận.

Hồ sơ doanh nghiệp cần chuẩn bị khi Kiểm nghiệm sản phẩm sữa óc chó và hạt macca

Công thức – bảng thành phần – nhãn sản phẩm

Trước khi gửi mẫu sữa óc chó, sữa macca đi kiểm nghiệm, doanh nghiệp cần chuẩn bị rõ ràng công thức sản phẩm: tỷ lệ hạt (óc chó, macca, hạnh nhân…), nước, đường hoặc chất tạo ngọt (nếu có), dầu thực vật, chất ổn định, hương liệu, vitamin, khoáng chất… Công thức này nên được thể hiện dưới dạng bảng thành phần chi tiết, ghi rõ hàm lượng theo 100 ml hoặc khẩu phần uống.

Song song, cần có bảng thành phần dinh dưỡng dự kiến (năng lượng, đạm, béo, carbohydrate, đường, chất xơ, natri…) để phòng thí nghiệm tư vấn chỉ tiêu phù hợp và sau này đối chiếu khi in nhãn. Maket nhãn sản phẩm hoặc file thiết kế bao bì (có tên sản phẩm, thành phần, khối lượng, hướng dẫn sử dụng – bảo quản, cảnh báo dị ứng, thông tin nhà sản xuất…) cũng nên gửi kèm. Nhãn và công thức càng rõ, khả năng “khớp” giữa kết quả kiểm nghiệm – nhãn – tài liệu công bố càng cao, hạn chế việc phải điều chỉnh, kiểm nghiệm lại.

Hồ sơ phục vụ công bố sữa hạt

Để phục vụ cho việc công bố sữa óc chó, sữa macca, bên cạnh kết quả kiểm nghiệm, doanh nghiệp cần chuẩn bị bộ hồ sơ pháp lý và kỹ thuật cơ bản. Bao gồm: Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp/hộ kinh doanh có ngành nghề thực phẩm phù hợp, Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP (nếu thuộc diện), Tiêu chuẩn cơ sở (TCCS) cho từng dòng sữa hạt, mô tả quy trình sản xuất – bảo quản – vận chuyển. Ngoài ra, nên có hợp đồng hoặc chứng từ chứng minh nguồn gốc nguyên liệu hạt, phụ gia, hương liệu.

Khi làm việc với đơn vị tư vấn hoặc cơ quan tiếp nhận công bố, các tài liệu này sẽ được đối chiếu với phiếu kiểm nghiệm để xác định sản phẩm đã được quản lý chất lượng đầy đủ hay chưa. Hồ sơ chuẩn, logic giúp quá trình công bố thông suốt hơn, giảm nguy cơ bị yêu cầu sửa đổi, bổ sung nhiều lần.

Chi phí – thời gian kiểm nghiệm sữa óc chó và hạt macca

Thời gian phân tích theo từng nhóm chỉ tiêu

Thời gian kiểm nghiệm sữa óc chó, sữa macca phụ thuộc vào số lượng và tính chất của nhóm chỉ tiêu. Với nhóm vi sinh cơ bản (Tổng số vi khuẩn hiếu khí, Coliforms, E.coli, nấm men – nấm mốc…), thời gian phân tích thường từ 3–5 ngày làm việc, do cần thời gian ủ, đếm khuẩn lạc. Nhóm hóa lý – dinh dưỡng (đạm, béo, đường, chất khô, năng lượng…) thường có thể hoàn thành nhanh hơn, khoảng 2–3 ngày, tùy công suất phòng thí nghiệm.

Nếu doanh nghiệp đăng ký thêm các chỉ tiêu an toàn nâng cao như kim loại nặng, độc tố nấm, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật thì thời gian có thể kéo dài thêm 1–3 ngày do phải sử dụng thiết bị hiện đại, xử lý mẫu phức tạp. Nhiều phòng thí nghiệm cung cấp các gói: chuẩn (5–7 ngày làm việc), nhanh (3–5 ngày) hoặc siêu tốc cho một số chỉ tiêu trọng tâm. Khi lập kế hoạch ra mắt sản phẩm, doanh nghiệp nên tính cả thời gian dự phòng cho trường hợp cần kiểm nghiệm lại, tránh bị động về tiến độ.

Chi phí kiểm nghiệm cơ bản & nâng cao

Chi phí kiểm nghiệm sữa óc chó, sữa hạt macca được chia thành gói cơ bản và nâng cao. Gói cơ bản thường bao gồm nhóm vi sinh bắt buộc và một số chỉ tiêu hóa lý – dinh dưỡng chủ đạo, đủ để phục vụ hồ sơ công bố và kiểm soát chất lượng nội bộ. Đây là lựa chọn phù hợp với cơ sở mới, quy mô nhỏ, cần tiết kiệm chi phí nhưng vẫn đảm bảo yêu cầu pháp lý.

Gói nâng cao ngoài các chỉ tiêu trên còn bổ sung thêm nhiều phân tích chuyên sâu: hàm lượng vitamin, khoáng chất, axit béo, chất xơ, kim loại nặng, độc tố, phụ gia, hương liệu… phục vụ mục tiêu xây dựng nhãn dinh dưỡng chi tiết, chứng minh sản phẩm tốt cho sức khỏe, đáp ứng yêu cầu của các hệ thống phân phối lớn hoặc xuất khẩu. Chi phí gói nâng cao có thể cao hơn đáng kể nhưng đổi lại giúp hồ sơ sản phẩm “mạnh” hơn, tạo lợi thế cạnh tranh khi tiếp cận khách hàng ăn kiêng, ăn chay, eat clean. Doanh nghiệp nên trao đổi với đơn vị tư vấn/ phòng thí nghiệm để lựa chọn cấu hình chỉ tiêu phù hợp từng giai đoạn, tránh vừa thiếu chỉ tiêu quan trọng vừa lãng phí vào các xét nghiệm chưa thực sự cần thiết.

Lợi ích khi kiểm nghiệm sản phẩm sữa hạt

Đảm bảo an toàn – chất lượng

Sữa hạt dù được xem là “healthy” nhưng vẫn là sản phẩm thực phẩm có nguy cơ mất an toàn nếu quy trình sản xuất, bảo quản không được kiểm soát chặt. Thực hiện kiểm nghiệm định kỳ giúp doanh nghiệp đo lường được mức độ an toàn của sản phẩm qua các chỉ tiêu vi sinh, kim loại nặng, độc tố, phụ gia… từ đó phát hiện sớm những bất thường trước khi sản phẩm ra thị trường.

Bên cạnh đó, kiểm nghiệm còn là căn cứ để đánh giá chất lượng thực tế của sữa hạt: hàm lượng protein, chất béo, chất xơ, năng lượng, độ ổn định… có đúng với thiết kế công thức hay không. Khi nắm rõ các thông số này, doanh nghiệp dễ dàng chuẩn hóa quy trình, giữ chất lượng ổn định giữa các lô sản xuất, tránh tình trạng lô ngon – lô dở, ảnh hưởng trải nghiệm khách hàng và uy tín thương hiệu.

Minh bạch dinh dưỡng – tăng niềm tin khách hàng

Kết quả kiểm nghiệm là “bằng chứng” giúp doanh nghiệp minh bạch thông tin dinh dưỡng trên nhãn: hàm lượng năng lượng, chất béo, protein, carb, chất xơ, đường tổng, vi chất bổ sung… được thể hiện dựa trên số liệu đo lường thực tế. Điều này đặc biệt quan trọng với nhóm khách hàng eat clean, ăn kiêng, người có bệnh nền… vốn rất quan tâm đến con số trên bao bì.

Khi biết rằng các thông tin dinh dưỡng đã được kiểm nghiệm bởi phòng LAB độc lập, người tiêu dùng có xu hướng tin tưởng hơn, sẵn sàng gắn bó lâu dài và giới thiệu thương hiệu đến người thân, bạn bè, giúp doanh nghiệp xây dựng hình ảnh chuyên nghiệp và tử tế.

Tối ưu quy trình sản xuất – hạn chế rủi ro

Thông qua kết quả kiểm nghiệm, doanh nghiệp nhận ra các “điểm yếu” trong quy trình: chỉ tiêu vi sinh nào dễ vượt ngưỡng, công đoạn nào làm suy giảm vi chất, khâu bảo quản nào khiến sản phẩm nhanh hỏng… Từ đó, doanh nghiệp có cơ sở khoa học để điều chỉnh công thức, thời gian tiệt trùng, nhiệt độ bảo quản, cách đóng gói cho phù hợp.

Việc kiểm soát tốt từ sớm giúp giảm nguy cơ phải hủy lô hàng, thu hồi sản phẩm, bị đối tác trả hàng hoặc bị cơ quan chức năng xử phạt – tiết kiệm đáng kể chi phí và bảo vệ hình ảnh thương hiệu sữa hạt.

Sai sót khiến sản phẩm sữa hạt không đạt kiểm nghiệm

Vi sinh vượt mức cho phép

Sữa hạt rất “nhạy cảm” với vi sinh do được làm từ hạt, ngũ cốc ngâm nước, xay nhuyễn – là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn, nấm men, nấm mốc phát triển nếu vệ sinh không tốt. Các lỗi thường gặp gồm: ngâm hạt quá lâu, không thay nước, sử dụng nguồn nước không đảm bảo; dụng cụ, máy xay, chai chiết rót không được vệ sinh – tiệt trùng đúng quy trình; nhân viên không đeo găng tay, khẩu trang; khu vực chế biến ẩm thấp, nhiều côn trùng.

Khi kiểm nghiệm, các chỉ tiêu như Tổng số vi sinh vật hiếu khí, Coliform, E.coli, nấm men – nấm mốc… dễ vượt ngưỡng, khiến sản phẩm bị kết luận không đạt. Để hạn chế, cơ sở cần xây dựng quy trình vệ sinh chuẩn, kiểm soát nhiệt độ tiệt trùng, bảo quản lạnh đúng và không để sữa lưu giữ ở nhiệt độ phòng quá lâu.

Kim loại nặng – độc tố tự nhiên trong hạt

Nguồn nguyên liệu là các loại hạt, ngũ cốc nếu không được chọn lọc kỹ có thể chứa kim loại nặng (do đất, nước ô nhiễm) hoặc độc tố tự nhiên sinh ra trong quá trình bảo quản sai cách (ẩm mốc, côn trùng xâm nhập). Một số độc tố nấm mốc, nếu tồn tại trong nguyên liệu, rất khó loại bỏ hoàn toàn nếu không kiểm soát chặt khâu đầu vào.

Khi lấy mẫu kiểm nghiệm, nếu phát hiện Chì, Cadimi, Asen… hoặc các độc tố nấm mốc vượt mức cho phép, sản phẩm sẽ bị đánh giá không an toàn, không đủ điều kiện công bố lưu hành. Doanh nghiệp cần làm việc với nhà cung cấp nguyên liệu uy tín, có chứng từ kiểm nghiệm nguyên liệu và chủ động kiểm tra định kỳ để tránh mang “nguy cơ” vào sản phẩm cuối.

Giá trị dinh dưỡng không đúng công bố

Lỗi phổ biến khác là giá trị dinh dưỡng công bố trên nhãn không trùng với kết quả kiểm nghiệm. Nguyên nhân có thể do doanh nghiệp tự ước tính theo công thức mà chưa kiểm nghiệm thực tế, hoặc trong sản xuất không duy trì cố định tỷ lệ hạt – nước, quy trình nấu, lọc, tiệt trùng dẫn đến hàm lượng dinh dưỡng biến động.

Ngoài ra, việc thay đổi công thức (giảm hạt, tăng nước, thêm phụ gia…) vì mục đích chi phí mà không cập nhật, kiểm nghiệm lại cũng khiến chỉ tiêu protein, chất béo, năng lượng sai lệch. Khi sai lệch vượt ngưỡng cho phép, cơ quan chức năng có thể yêu cầu điều chỉnh nhãn, công bố lại hoặc xử phạt vì công bố không trung thực.

Case study thực tế về kiểm nghiệm sữa óc chó, macca

Doanh nghiệp cải thiện công thức sau khi không đạt

Một cơ sở sản xuất sữa hạt tại Cần Thơ triển khai dòng sản phẩm sữa óc chó – macca đóng chai tươi, hướng đến nhóm khách hàng văn phòng và mẹ bỉm quan tâm sức khỏe. Lô sản phẩm đầu tiên được gửi đi kiểm nghiệm nhưng không đạt ở một số chỉ tiêu vi sinh, cụ thể là tổng số vi khuẩn hiếu khí và Coliforms vượt ngưỡng cho phép. Nguyên nhân ban đầu doanh nghiệp nghĩ là “do phòng thí nghiệm”, nhưng sau khi làm việc cùng Gia Minh và đơn vị kiểm nghiệm, vấn đề được xác định đến từ khâu vệ sinh chai lọ chiết rót và nhiệt độ bảo quản sau khi thanh trùng.

Gia Minh hỗ trợ phân tích quy trình: từ sơ chế hạt, ngâm, xay, lọc, đến thanh trùng, rót chai và làm lạnh. Kết quả cho thấy thời gian chờ giữa bước thanh trùng và làm lạnh kéo dài, cộng với việc chai không được tiệt trùng đúng cách trước khi chiết rót. Doanh nghiệp được tư vấn điều chỉnh nhiệt độ – thời gian thanh trùng, rút ngắn thời gian chờ, cải thiện quy trình vệ sinh và chuyển sang sử dụng chai đạt chuẩn thực phẩm. Sau khi tối ưu, lô sản xuất tiếp theo được gửi kiểm nghiệm lại và các chỉ tiêu vi sinh đã nằm trong giới hạn cho phép.

Sản phẩm đạt chuẩn & lợi ích nhận được

Khi lô sữa óc chó – macca mới đạt đầy đủ chỉ tiêu vi sinh, hóa lý và được cấp phiếu kết quả kiểm nghiệm đạt yêu cầu, doanh nghiệp đã sử dụng ngay bộ hồ sơ này để tự công bố sản phẩm và làm việc với các chuỗi cửa hàng tiện lợi. Nhờ có hồ sơ kiểm nghiệm rõ ràng, sản phẩm nhanh chóng được chấp nhận đưa vào kệ, không mất thời gian giải trình thêm.

Bên cạnh đó, kết quả kiểm nghiệm chi tiết cũng giúp doanh nghiệp tự tin hơn khi tư vấn khách hàng về chất lượng: hàm lượng đạm từ hạt, chất béo tốt, năng lượng trên 100 ml, không phát hiện vi sinh gây bệnh… Điều này tạo dựng hình ảnh thương hiệu “sữa hạt sạch – an toàn – rõ nguồn gốc”. Sau khoảng vài tháng, doanh số tăng rõ rệt, đặc biệt ở nhóm khách hàng văn phòng và mẹ bỉm sữa mua lặp lại. Case này cho thấy, dù ban đầu “rớt kiểm nghiệm” gây tốn chi phí và thời gian, nhưng nếu biết tận dụng kết quả để tối ưu công thức và quy trình, doanh nghiệp sẽ xây dựng được nền tảng sản phẩm bền vững, ít rủi ro khi hậu kiểm.

Khuyến nghị cho doanh nghiệp sản xuất sữa hạt

Những điều cần chuẩn bị trước khi gửi kiểm nghiệm

Trước khi gửi kiểm nghiệm, doanh nghiệp sữa hạt nên chuẩn bị công thức tương đối ổn định, quy trình sản xuất cơ bản đã được kiểm soát, tránh lấy mẫu khi sản phẩm còn đang thử nghiệm quá nhiều. Cần xây dựng lô sản xuất thử có điều kiện gần giống thực tế (nguyên liệu, thiết bị, thời gian bảo quản…), sau đó lấy mẫu đại diện đúng cách: đủ số lượng, đúng quy cách bao bì, ghi rõ ngày sản xuất – hạn dùng – điều kiện bảo quản.

Doanh nghiệp cũng nên chuẩn bị sẵn các thông tin về sản phẩm: đối tượng sử dụng, mục đích (bán lẻ, cung cấp cho quán, cho trường học…), dự kiến công bố theo dạng nào (thực phẩm thường, thực phẩm bảo vệ sức khỏe…). Những thông tin này giúp đơn vị tư vấn và phòng kiểm nghiệm đề xuất đúng bộ chỉ tiêu vi sinh, kim loại nặng, độc tố, dinh dưỡng… Ngoài ra, nên dự trù thời gian kiểm nghiệm vào kế hoạch ra mắt sản phẩm, tránh gấp gáp khiến phải chọn panel không tối ưu hoặc thiếu chỉ tiêu quan trọng.

Đơn vị hỗ trợ kiểm nghiệm – công bố sản phẩm uy tín

Với doanh nghiệp sữa hạt nhỏ và vừa, việc tự mình đọc quy định, chọn chỉ tiêu, làm việc với phòng thử nghiệm và chuẩn bị hồ sơ công bố có thể khá phức tạp. Lúc này, lựa chọn một đơn vị tư vấn uy tín như Gia Minh sẽ giúp tiết kiệm đáng kể thời gian và chi phí. Đơn vị tư vấn am hiểu quy định về thực phẩm, quy chuẩn cho đồ uống từ hạt, có kinh nghiệm xử lý hồ sơ cho nhiều nhóm sản phẩm khác nhau sẽ hỗ trợ: tư vấn chỉ tiêu, kết nối phòng kiểm nghiệm đạt chuẩn, giải thích kết quả và hoàn thiện hồ sơ công bố.

Tiêu chí chọn đối tác nên dựa trên: kinh nghiệm thực tế trong ngành thực phẩm – đồ uống, mức độ minh bạch về chi phí, hợp đồng rõ ràng, cam kết hỗ trợ khi cơ quan nhà nước hậu kiểm, cùng khả năng đồng hành lâu dài khi doanh nghiệp mở rộng thêm hương vị, dòng sản phẩm mới.

Kiểm nghiệm sản phẩm sữa óc chó và hạt macca đóng vai trò then chốt trong quá trình đảm bảo chất lượng và bảo vệ người tiêu dùng. Khi sản phẩm được kiểm nghiệm đầy đủ, doanh nghiệp có thể dễ dàng hoàn thiện hồ sơ công bố và đưa sản phẩm ra thị trường hợp pháp. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ quy định mà còn tạo lòng tin mạnh mẽ với khách hàng. Một báo cáo kiểm nghiệm minh bạch giúp nâng cao uy tín và tăng khả năng cạnh tranh cho sản phẩm. Bên cạnh đó, việc kiểm nghiệm còn giúp phát hiện các vấn đề trong quy trình sản xuất để cải thiện chất lượng. Đây là chiến lược quan trọng để doanh nghiệp phát triển lâu dài trong ngành thực phẩm. Nhờ kiểm nghiệm đúng chuẩn, người tiêu dùng có thể yên tâm sử dụng sữa óc chó và sữa macca mỗi ngày. Điều này góp phần đưa sản phẩm sữa hạt trở thành lựa chọn lành mạnh và an toàn cho mọi gia đình.