Hướng dẫn lập hồ sơ điều chỉnh địa giới hành chính tại Hà Nội

Hướng dẫn lập hồ sơ điều chỉnh địa giới hành chính tại Hà Nội là vấn đề quan trọng không chỉ trong quản lý hành chính mà còn liên quan đến quy hoạch đô thị, phân bổ nguồn lực và tổ chức bộ máy chính quyền. Việc điều chỉnh địa giới hành chính có thể xuất phát từ yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội, điều chỉnh quy hoạch, hoặc khắc phục sự bất hợp lý trong mô hình quản lý hiện hành.

Theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương và các văn bản hướng dẫn từ Bộ Nội vụ, hồ sơ đề nghị điều chỉnh địa giới cần được xây dựng công phu, khoa học và đúng quy trình. Đặc biệt tại Hà Nội – nơi có hệ thống hành chính phức tạp với 30 quận/huyện và hơn 500 xã/phường/thị trấn – việc thực hiện đúng quy định càng trở nên quan trọng và nhạy cảm.

Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn nắm vững cách lập hồ sơ điều chỉnh địa giới hành chính tại Hà Nội, từ khâu lập đề án đến trình hồ sơ lên các cấp có thẩm quyền, đi kèm mẫu biểu, bản đồ và lưu ý quan trọng năm 2025.

Tổng quan về việc điều chỉnh địa giới hành chính tại Hà Nội

Việc điều chỉnh địa giới hành chính tại Hà Nội là hoạt động quản lý nhà nước có ảnh hưởng sâu rộng đến tổ chức bộ máy chính quyền, dân cư, quy hoạch và phát triển kinh tế – xã hội trên địa bàn Thủ đô. Trong những năm gần đây, cùng với tốc độ đô thị hóa nhanh và sự phát triển không đồng đều giữa các quận, huyện, việc rà soát, phân chia lại địa giới được đặt ra như một nhu cầu tất yếu.

Các nguyên nhân cần điều chỉnh địa giới

Một số nguyên nhân chính dẫn đến nhu cầu điều chỉnh địa giới hành chính tại Hà Nội gồm:

Gia tăng dân số và mở rộng đô thị: Nhiều xã, thị trấn có quy mô dân cư vượt chuẩn quy định, không còn phù hợp với mô hình hành chính nông thôn.

Bất hợp lý trong quản lý địa bàn: Có nơi địa giới bị chia cắt bởi địa hình, sông ngòi, hạ tầng giao thông không đồng bộ, gây khó khăn cho quản lý.

Nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội: Việc sáp nhập hoặc chia tách đơn vị hành chính nhằm tối ưu hóa nguồn lực và hiệu quả quản trị.

Chuyển đổi mô hình hành chính theo hướng tinh gọn: Đáp ứng yêu cầu cải cách tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền địa phương.

Tác động của việc điều chỉnh đến cơ cấu hành chính Hà Nội

Việc điều chỉnh địa giới hành chính không chỉ là việc thay đổi ranh giới địa lý mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến:

Sắp xếp lại đội ngũ cán bộ, công chức tại cấp xã, huyện, quận.

Thay đổi mã địa giới hành chính, hồ sơ hộ tịch, sổ đỏ, thông tin trên hệ thống cơ sở dữ liệu dân cư.

Cập nhật lại bản đồ quy hoạch, quy chuẩn hạ tầng, quy mô đầu tư công.

Góp phần đảm bảo công bằng trong phân bổ ngân sách, cơ hội phát triển hạ tầng và an sinh xã hội giữa các khu vực.

Tại Hà Nội, việc điều chỉnh địa giới hành chính cần được cân nhắc kỹ lưỡng, bảo đảm phù hợp với thực tế quản lý và gắn liền với quy hoạch phát triển Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn 2050.

Căn cứ pháp lý lập hồ sơ điều chỉnh địa giới

Lập hồ sơ đề xuất điều chỉnh địa giới hành chính là quy trình chặt chẽ, có nhiều cấp phê duyệt và yêu cầu đầy đủ căn cứ pháp lý. Tại Hà Nội, quy trình này tuân thủ nghiêm ngặt theo các văn bản luật và hướng dẫn chuyên ngành của trung ương và thành phố.

Luật tổ chức chính quyền địa phương

Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi, bổ sung năm 2019) là nền tảng pháp lý cao nhất điều chỉnh vấn đề tổ chức, hoạt động và phân định đơn vị hành chính các cấp. Luật quy định rõ:

Thẩm quyền của HĐND, UBND các cấp trong việc đề xuất thay đổi địa giới.

Nguyên tắc điều chỉnh phải đảm bảo ổn định tổ chức hành chính, tính khả thi, sự đồng thuận của người dân và phù hợp quy hoạch tổng thể.

Đồng thời, luật cũng yêu cầu việc lấy ý kiến cử tri, xây dựng đề án, bản đồ hành chính và báo cáo trình Chính phủ – Quốc hội là các bước bắt buộc trong hồ sơ.

Nghị quyết, Thông tư hướng dẫn mới nhất của Bộ Nội vụ

Các văn bản hướng dẫn quan trọng gồm:

Nghị định 54/2022/NĐ-CP: Quy định chi tiết hồ sơ, trình tự thủ tục điều chỉnh địa giới hành chính.

Thông tư 02/2023/TT-BNV: Hướng dẫn cách lập bản đồ hành chính, sử dụng dữ liệu kỹ thuật số để xây dựng mốc giới, tọa độ ranh giới điều chỉnh.

Quyết định 1245/QĐ-BNV: Mẫu biểu và nội dung chi tiết trong đề án điều chỉnh, từ lấy ý kiến nhân dân đến thống kê dân số, tài chính, nhân sự.

Những văn bản này là cơ sở bắt buộc để cơ quan nhà nước ở Hà Nội tổ chức xây dựng hồ sơ điều chỉnh đúng quy định.

Hướng dẫn nội bộ của UBND TP Hà Nội

UBND thành phố Hà Nội cũng ban hành các văn bản hướng dẫn nội bộ để đảm bảo sự thống nhất giữa các sở, ngành và quận/huyện. Tiêu biểu như:

Văn bản số 3512/UBND-NC: Hướng dẫn trình tự, đầu mối phụ trách và thời gian thực hiện hồ sơ điều chỉnh địa giới trên địa bàn thành phố.

Các văn bản chỉ đạo từ Sở Nội vụ Hà Nội về hướng dẫn kỹ thuật lập đề án, phối hợp khảo sát địa bàn, tổ chức hội thảo lấy ý kiến chuyên gia.

Việc tuân thủ đầy đủ các căn cứ pháp lý này không chỉ đảm bảo tính hợp lệ cho hồ sơ mà còn giúp quá trình điều chỉnh diễn ra nhanh gọn, thuận lợi, tránh sai sót trong thẩm định ở cấp cao hơn.

Thành phần hồ sơ điều chỉnh địa giới hành chính

Việc điều chỉnh địa giới hành chính cần chuẩn bị một bộ hồ sơ đầy đủ, đồng bộ và đúng theo quy định tại Nghị định 54/2022/NĐ-CP. Hồ sơ không chỉ là căn cứ pháp lý để đề xuất thay đổi mà còn là tài liệu bắt buộc phục vụ cho việc thẩm định và ban hành nghị quyết của Quốc hội.

Tờ trình của UBND cấp huyện, xã liên quan

Đây là văn bản đề xuất chính thức, do UBND cấp có thẩm quyền (xã, huyện) lập ra, trình lên cấp trên (thường là UBND thành phố). Tờ trình cần ghi rõ:

Lý do điều chỉnh địa giới

Căn cứ pháp lý và hiện trạng quản lý hành chính

Đề xuất ranh giới mới, phạm vi áp dụng

Cam kết thực hiện đầy đủ các bước pháp lý tiếp theo

Tờ trình phải có chữ ký của Chủ tịch UBND và đóng dấu đỏ để đảm bảo giá trị pháp lý.

Đề án điều chỉnh địa giới chi tiết

Đề án là nội dung trọng tâm, trình bày toàn diện hiện trạng, lý do, mục tiêu và phương án điều chỉnh. Nội dung gồm:

Thông tin về dân cư, diện tích, cơ sở hạ tầng, kinh tế – xã hội

Những bất cập trong quản lý hiện tại

Giải pháp tổ chức lại bộ máy hành chính sau khi điều chỉnh

Dự kiến chi phí, nguồn lực và tiến độ thực hiện

Đề án cần lập theo mẫu chuẩn, có dấu của UBND cấp huyện/tỉnh.

Bản đồ địa giới cũ và địa giới đề xuất

Đây là phần không thể thiếu trong hồ sơ. Bao gồm:

Bản đồ địa giới hành chính hiện tại

Bản đồ địa giới sau điều chỉnh với chi tiết mốc giới, tọa độ, ranh giới hành chính mới

Tỷ lệ bản đồ từ 1:10.000 đến 1:25.000, có cơ quan chuyên môn xác nhận

Kèm theo bản đồ là mô tả kỹ thuật tọa độ, dạng bảng biểu và bản vẽ kỹ thuật số.

Biên bản lấy ý kiến cử tri và HĐND các cấp

Theo quy định, thay đổi địa giới hành chính bắt buộc phải được sự đồng thuận của:

Người dân địa phương bị ảnh hưởng: qua phiếu lấy ý kiến, tổng hợp kết quả

Hội đồng nhân dân cấp xã, huyện, tỉnh: thể hiện bằng Nghị quyết đồng thuận

Biên bản cần ghi rõ thời gian, địa điểm, số lượng phiếu phát và thu về, tỷ lệ đồng thuận, có chữ ký đại diện cộng đồng dân cư.

Đánh giá tác động về dân cư, đất đai, quy hoạch

Đây là phần đánh giá chuyên sâu về:

Sự thay đổi dân số, cơ cấu hộ khẩu, phân bổ dân cư

Tác động đến quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch đô thị, khu công nghiệp

Thay đổi ranh giới quản lý đất đai, tài nguyên, giao thông, y tế, giáo dục…

Tài liệu này thường do các phòng ban chuyên môn phối hợp lập: phòng tài nguyên, kế hoạch, quy hoạch, dân số…

Trình tự lập hồ sơ điều chỉnh địa giới hành chính tại Hà Nội

Tại Hà Nội, một trong những địa phương có hệ thống hành chính đặc thù và đông dân, trình tự điều chỉnh địa giới hành chính được thực hiện theo quy trình chặt chẽ, có sự phối hợp giữa nhiều cấp và cơ quan trung ương.

Từ cấp xã → huyện → thành phố → Bộ Nội vụ

Cấp xã: Nơi có địa giới hành chính bị điều chỉnh sẽ lập báo cáo hiện trạng, tổ chức họp dân và lấy ý kiến cử tri. Sau đó, xã gửi hồ sơ lên UBND cấp huyện.

Cấp huyện: Tổng hợp hồ sơ, soạn tờ trình, lập đề án và gửi lên UBND thành phố Hà Nội.

UBND TP. Hà Nội: Là cơ quan có thẩm quyền ký tờ trình chính thức gửi Bộ Nội vụ. Đồng thời, tổ chức họp HĐND thành phố để ra nghị quyết đồng thuận.

Hồ sơ gửi Bộ Nội vụ: Bao gồm đầy đủ thành phần như tờ trình, đề án, bản đồ, biên bản lấy ý kiến, nghị quyết HĐND và đánh giá tác động.

Vai trò thẩm định của Bộ Nội vụ và trình Quốc hội

Bộ Nội vụ tiếp nhận và tổ chức thẩm định hồ sơ với các bước sau:

Xem xét đầy đủ về pháp lý, kỹ thuật bản đồ, tính phù hợp quy hoạch tổng thể

Cử đoàn công tác khảo sát thực tế nếu cần

Yêu cầu Hà Nội bổ sung hồ sơ nếu có thiếu sót

Lập báo cáo thẩm định trình Chính phủ và Ủy ban Pháp luật của Quốc hội

Bộ Nội vụ là đầu mối chịu trách nhiệm chính trong việc đánh giá và trình đề xuất chính thức.

Nghị quyết phê duyệt điều chỉnh địa giới

Cuối cùng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ họp để xem xét:

Báo cáo đề xuất của Chính phủ

Báo cáo thẩm định của Bộ Nội vụ

Ý kiến của Ủy ban Pháp luật Quốc hội

Nếu đồng ý, nghị quyết chính thức sẽ được ban hành, có hiệu lực pháp lý cao nhất, là căn cứ để các cơ quan cập nhật lại hệ thống quản lý dân cư, đất đai, hành chính – thuế – hộ tịch…

Những điểm cần lưu ý khi lập hồ sơ

Lập hồ sơ điều chỉnh địa giới hành chính là bước đầu tiên nhưng cũng quan trọng nhất trong toàn bộ quy trình. Nếu hồ sơ thiếu sót, không đạt yêu cầu thì việc phê duyệt sẽ bị kéo dài hoặc bị trả lại để bổ sung nhiều lần. Dưới đây là những điểm mấu chốt cần lưu ý:

Lưu ý khi sử dụng bản đồ địa giới

Bản đồ địa giới là thành phần bắt buộc và có giá trị pháp lý cao trong bộ hồ sơ điều chỉnh. Từ năm 2025, Hà Nội áp dụng bản đồ số hóa theo chuẩn GIS (Geographic Information System). Khi lập hồ sơ, phải sử dụng bản đồ mới nhất được Sở Tài nguyên và Môi trường xác nhận.

Ngoài bản đồ hiện trạng, cần bổ sung bản vẽ định vị ranh giới sau điều chỉnh, có ký hiệu rõ ràng từng khu vực chuyển đổi, kèm theo tọa độ GPS chính xác. Các ranh giới phải trùng khớp với thực địa và số liệu hành chính để tránh phát sinh mâu thuẫn.

Đồng thuận của dân cư là bắt buộc

Một trong những điều kiện tiên quyết để hồ sơ được thông qua là phải có sự đồng thuận của người dân tại khu vực bị điều chỉnh. Việc lấy ý kiến cử tri cần:

Tổ chức họp dân (có hình ảnh, biên bản kèm chữ ký).

Tỷ lệ đồng thuận tối thiểu đạt 60% theo quy định.

Ghi rõ các nội dung chính: lý do điều chỉnh, phạm vi ảnh hưởng, quyền lợi người dân sau điều chỉnh.

Nếu không có biên bản lấy ý kiến dân cư hoặc lấy ý kiến hình thức, hồ sơ gần như chắc chắn bị trả về.

Cần thống nhất số liệu dân cư, đất đai, đơn vị trực thuộc

Số liệu đính kèm trong hồ sơ cần đồng nhất với dữ liệu hành chính của tỉnh, thành phố và Trung ương. Một số số liệu bắt buộc:

Dân số tính đến thời điểm lập hồ sơ (căn cứ từ cơ sở dữ liệu dân cư quốc gia).

Diện tích đất tự nhiên (tính bằng ha, theo bản đồ địa chính mới nhất).

Danh sách đơn vị hành chính trực thuộc như thôn, tổ dân phố, trường học, trạm y tế…

Bất kỳ sự chênh lệch nào giữa số liệu hồ sơ và dữ liệu chính thức đều có thể là lý do bị từ chối xét duyệt.

Xem ngay: Thủ tục pháp lý thay đổi địa giới hành chính theo quy định mới nhất

Mẫu hồ sơ điều chỉnh địa giới hành chính Hà Nội 2025

Năm 2025, Hà Nội thống nhất sử dụng mẫu hồ sơ điều chỉnh địa giới hành chính theo hướng dẫn của Bộ Nội vụ và UBND TP. Dưới đây là các thành phần cơ bản trong bộ hồ sơ mẫu:

Mẫu tờ trình, mẫu đề án

Tờ trình của UBND cấp huyện/tỉnh: Gửi lên UBND TP Hà Nội và Bộ Nội vụ, nêu rõ lý do, căn cứ pháp lý và đề nghị điều chỉnh địa giới.

Đề án điều chỉnh địa giới: Trình bày đầy đủ thông tin về thực trạng, nhu cầu điều chỉnh, phương án tổ chức đơn vị hành chính sau điều chỉnh, đánh giá tác động, tiến độ triển khai.

Tờ trình và đề án phải có đầy đủ chữ ký của Chủ tịch UBND và đóng dấu đỏ hợp pháp.

Phụ lục bản đồ – bản vẽ định vị ranh giới

Các bản vẽ bắt buộc trong hồ sơ gồm:

Bản đồ hiện trạng địa giới hành chính (trước khi điều chỉnh).

Bản đồ dự kiến sau điều chỉnh (có đánh dấu phần địa giới bị điều chỉnh).

Bản đồ định vị GPS – tọa độ ranh giới (bắt buộc dùng hệ tọa độ VN-2000 theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia).

Bản đồ phải được xác nhận bởi Sở TN&MT và có dấu giáp lai.

Mẫu biên bản lấy ý kiến người dân

Biên bản phải có các nội dung:

Thời gian, địa điểm tổ chức họp dân.

Danh sách người tham dự, tỷ lệ đồng thuận.

Các ý kiến ghi nhận (thuận lợi – vướng mắc – đề xuất).

Ký xác nhận bởi đại diện UBND xã/phường và người dân.

Mẫu biên bản có thể tải từ Cổng thông tin điện tử TP Hà Nội hoặc Bộ Nội vụ.

Câu hỏi thường gặp khi điều chỉnh địa giới tại Hà Nội

Điều chỉnh địa giới hành chính tại Hà Nội không chỉ là vấn đề quản lý mà còn liên quan đến tổ chức bộ máy, dân cư và nguồn lực phát triển. Dưới đây là những câu hỏi phổ biến từ cấp xã, huyện khi chuẩn bị hồ sơ điều chỉnh.

Có bắt buộc lập đề án riêng không?

Có. Việc điều chỉnh địa giới hành chính tại Hà Nội bắt buộc phải xây dựng một đề án riêng cho từng trường hợp cụ thể (chia tách xã, nhập huyện, điều chỉnh ranh giới…). Đề án phải tuân thủ Nghị quyết 595/2022/UBTVQH15 và các hướng dẫn của Bộ Nội vụ. Nội dung đề án bao gồm: cơ sở pháp lý, lý do điều chỉnh, hiện trạng quản lý, dân số, diện tích, phương án tổ chức sau điều chỉnh và đặc biệt là kết quả lấy ý kiến cử tri. Nếu không có đề án chi tiết, hồ sơ sẽ bị trả lại từ vòng thẩm định đầu tiên.

Thời gian thực hiện bao lâu?

Tại Hà Nội, tùy tính chất và quy mô của đề xuất, thời gian thực hiện điều chỉnh địa giới có thể dao động từ 6 tháng đến 2 năm. Thời gian phụ thuộc vào tiến độ:

Chuẩn bị hồ sơ và đề án đầy đủ;

Tổ chức lấy ý kiến cử tri và tổng hợp kết quả;

Thẩm định bởi Sở Nội vụ, UBND TP Hà Nội;

Gửi Bộ Nội vụ và trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội phê duyệt.

Việc chủ động chuẩn bị kỹ lưỡng và phối hợp chặt chẽ giữa các phòng, ban sẽ giúp rút ngắn thời gian đáng kể.

Trường hợp không được phê duyệt thì sao?

Nếu đề nghị điều chỉnh địa giới không được phê duyệt, địa phương cần:

Tiếp nhận kết luận lý do không đạt từ cơ quan thẩm quyền;

Điều chỉnh lại đề án, bổ sung hồ sơ, lấy lại ý kiến cử tri nếu cần;

Gửi lại hồ sơ trong kỳ xét tiếp theo.

Tại Hà Nội đã có trường hợp điều chỉnh không thành công do thiếu sự đồng thuận hoặc số liệu dân cư chưa cập nhật. Bài học ở đây là phải đảm bảo đủ điều kiện pháp lý – kỹ thuật – xã hội trước khi trình hồ sơ chính thức.

Tham khảo thêm: Thủ tục pháp lý thay đổi địa chỉ công ty năm 2025

Hướng dẫn lập hồ sơ điều chỉnh địa giới hành chính tại Hà Nội không chỉ là việc điền vào các mẫu biểu hành chính, mà là cả một quá trình đòi hỏi tính pháp lý, minh bạch và sự đồng thuận từ cộng đồng dân cư.

Bài viết đã giúp bạn hiểu rõ các bước chuẩn bị hồ sơ, cách xây dựng đề án, lập bản đồ địa giới và trình tự phê duyệt theo đúng quy định mới nhất 2025. Việc chuẩn bị kỹ càng không chỉ đảm bảo tính hợp lệ mà còn rút ngắn thời gian phê duyệt từ các cấp chính quyền.

Nếu bạn là đơn vị hành chính tại Hà Nội đang cần thực hiện điều chỉnh địa giới hành chính – hãy đảm bảo tuân thủ đầy đủ các yêu cầu pháp lý nêu trên. Trong trường hợp cần mẫu hồ sơ hoặc tư vấn pháp lý chuyên sâu, bạn có thể liên hệ đội ngũ chuyên trách để được hỗ trợ cụ thể và nhanh chóng.