Trình tự thanh tra hàng giả của Đội Quản lý Thị trường 2025

Trình tự thanh tra hàng giả của Đội Quản lý Thị trường là một quy trình pháp lý quan trọng được xây dựng nhằm kiểm soát và ngăn chặn việc kinh doanh hàng giả, hàng nhái trên thị trường. Hiểu rõ trình tự này không chỉ giúp các cơ quan chức năng thực thi nhiệm vụ hiệu quả mà còn giúp doanh nghiệp chuẩn bị, tuân thủ đúng quy định, tránh những rủi ro không cần thiết. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ phân tích chi tiết từng bước trong quy trình thanh tra, quyền hạn của Đội Quản lý Thị trường và hướng dẫn doanh nghiệp cách ứng xử phù hợp khi bị thanh tra.

Tổng quan về vai trò của Đội Quản lý Thị trường trong chống hàng giả

Nhiệm vụ, quyền hạn của Đội Quản lý Thị trường

Đội Quản lý Thị trường là lực lượng chuyên trách thuộc Cục Quản lý Thị trường, chịu trách nhiệm giám sát, kiểm tra, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về thương mại, trong đó có việc sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng. Nhiệm vụ chính của Đội Quản lý Thị trường gồm kiểm tra, thanh tra đột xuất hoặc theo kế hoạch các cơ sở kinh doanh; phát hiện và xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm; phối hợp với các cơ quan chức năng để thu giữ, niêm phong hàng hóa giả, hàng không rõ nguồn gốc; đồng thời tuyên truyền, phổ biến pháp luật để nâng cao nhận thức của người dân và doanh nghiệp về tác hại của hàng giả.

Về quyền hạn, Đội Quản lý Thị trường được phép kiểm tra giấy tờ liên quan đến hàng hóa, niêm phong, tạm giữ tang vật vi phạm, lập biên bản xử phạt hành chính và đề nghị xử lý hình sự khi cần thiết. Đội cũng có thể kiến nghị các biện pháp xử lý bổ sung nhằm đảm bảo tính răn đe và phòng ngừa tái phạm.

Tầm quan trọng của việc thanh tra hàng giả trên thị trường

Thanh tra hàng giả đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, duy trì trật tự, an toàn thị trường và bảo vệ uy tín của các doanh nghiệp chân chính. Việc phát hiện kịp thời và xử lý nghiêm các hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả góp phần ngăn chặn thiệt hại về sức khỏe, kinh tế cho xã hội. Đồng thời, thanh tra hàng giả còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị trường, tạo môi trường cạnh tranh công bằng và minh bạch.

Ngoài ra, hoạt động thanh tra còn là công cụ hiệu quả để nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật của các chủ thể kinh doanh, đồng thời giúp cơ quan quản lý nhà nước đánh giá thực trạng, xây dựng chính sách, pháp luật phù hợp trong lĩnh vực phòng chống hàng giả. Qua đó, Đội Quản lý Thị trường không chỉ thực hiện nhiệm vụ kiểm soát mà còn góp phần xây dựng niềm tin cho người tiêu dùng và doanh nghiệp, bảo vệ lợi ích quốc gia và xã hội.

Cơ sở pháp lý của trình tự thanh tra hàng giả

Việc thanh tra hàng giả là một phần quan trọng trong công tác quản lý thị trường, nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và tạo môi trường kinh doanh lành mạnh. Để hoạt động thanh tra được thực hiện đúng pháp luật, các cơ quan chức năng phải dựa trên những cơ sở pháp lý rõ ràng, trong đó Luật Quản lý thị trường và các văn bản hướng dẫn liên quan đóng vai trò chủ đạo. Dưới đây là phân tích về cơ sở pháp lý của trình tự thanh tra hàng giả.

Luật Quản lý thị trường

Luật Quản lý thị trường số 05/2017/QH14, được Quốc hội ban hành ngày 12/6/2017, là văn bản pháp luật nền tảng quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn cũng như trình tự thủ tục hoạt động quản lý thị trường, trong đó có công tác thanh tra, kiểm tra hàng giả và hàng kém chất lượng.

Theo Luật này, các lực lượng quản lý thị trường được quyền tiến hành thanh tra, kiểm tra các tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ nhằm phát hiện, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng nhái, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ. Luật cũng quy định chi tiết về trình tự, thủ tục thanh tra, quyền và nghĩa vụ của các bên liên quan trong quá trình thanh tra nhằm đảm bảo tính khách quan, minh bạch và hiệu quả.

Các văn bản pháp luật liên quan đến thanh tra hàng giả

Ngoài Luật Quản lý thị trường, việc thanh tra hàng giả còn được thực hiện dựa trên nhiều văn bản pháp luật khác nhằm bổ trợ và chi tiết hóa các quy định, bao gồm:

Luật Thanh tra 2022: Quy định chung về hoạt động thanh tra, quyền hạn, trách nhiệm của cơ quan thanh tra trong tất cả các lĩnh vực, trong đó có quản lý thị trường.

Nghị định 98/2020/NĐ-CP: Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm. Đây là căn cứ pháp lý để xử lý các hành vi vi phạm sau thanh tra.

Thông tư và các quyết định hướng dẫn thi hành của Bộ Công Thương, Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn,… tùy theo loại hàng hóa bị thanh tra.

Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017): Đối với các hành vi vi phạm nghiêm trọng, có dấu hiệu hình sự, các cơ quan chức năng căn cứ Bộ luật này để khởi tố và xử lý hình sự.

Tổng hợp các văn bản trên tạo thành hệ thống pháp lý chặt chẽ giúp quy định rõ ràng về trình tự thanh tra, đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng và trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh. Đồng thời, cũng tạo cơ sở pháp lý để các cơ quan quản lý thị trường thực hiện hiệu quả công tác chống hàng giả, góp phần ổn định thị trường và phát triển kinh tế bền vững.

Các bước trình tự thanh tra hàng giả của Đội Quản lý Thị trường

Đội Quản lý Thị trường (QLTT) đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát, ngăn chặn và xử lý hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả trên thị trường. Quy trình thanh tra hàng giả của Đội QLTT được xây dựng chặt chẽ, nhằm đảm bảo hiệu quả trong phát hiện, xử lý vi phạm, đồng thời bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp và người tiêu dùng. Dưới đây là trình tự các bước thanh tra hàng giả theo quy định hiện hành.

Bước 1: Lập kế hoạch và ra quyết định thanh tra

Việc thanh tra hàng giả bắt đầu từ bước lập kế hoạch thanh tra chi tiết, căn cứ vào các yếu tố như tình hình thị trường, thông tin phản ánh của người tiêu dùng, các tin báo, tố giác tội phạm, hoặc các dấu hiệu nghi vấn vi phạm. Kế hoạch thanh tra bao gồm phạm vi, thời gian, địa điểm và đối tượng thanh tra cụ thể.

Sau khi kế hoạch được phê duyệt, Đội QLTT sẽ ban hành quyết định thanh tra bằng văn bản. Quyết định này phải nêu rõ lý do thanh tra, mục đích, nội dung và quyền hạn của cán bộ thanh tra. Đây là cơ sở pháp lý để tiến hành hoạt động thanh tra, đảm bảo tính minh bạch, đúng quy định.

Bước 2: Thông báo hoặc tiến hành thanh tra đột xuất

Đối với thanh tra định kỳ hoặc theo kế hoạch, Đội QLTT sẽ thông báo trước cho đối tượng thanh tra biết về thời gian và nội dung thanh tra. Việc thông báo này giúp doanh nghiệp chuẩn bị hồ sơ, tài liệu cần thiết để phối hợp thanh tra.

Trong trường hợp phát hiện dấu hiệu nghi vấn hoặc theo yêu cầu cấp trên, Đội QLTT có thể tiến hành thanh tra đột xuất mà không cần thông báo trước. Thanh tra đột xuất nhằm mục đích kiểm tra, xử lý kịp thời các hành vi vi phạm về hàng giả, tránh tình trạng doanh nghiệp hoặc cá nhân có thể che giấu vi phạm trước khi thanh tra diễn ra.

Bước 3: Kiểm tra thực tế, thu thập chứng cứ

Cán bộ thanh tra tiến hành kiểm tra thực tế tại cơ sở sản xuất, kinh doanh. Việc kiểm tra bao gồm rà soát các điều kiện sản xuất, kho bãi, cửa hàng; kiểm tra hàng hóa, bao bì, nhãn mác, nguồn gốc xuất xứ; đồng thời đối chiếu các giấy tờ liên quan như hợp đồng mua bán, hóa đơn, chứng từ kiểm định.

Trong quá trình này, cán bộ thanh tra có thể lấy mẫu hàng hóa để giám định chất lượng hoặc xác định hàng giả. Các chứng cứ thu thập được phải đảm bảo tính xác thực, khách quan và được ghi nhận đầy đủ trong biên bản.

Bước 4: Niêm phong, tạm giữ hàng hóa nếu cần thiết

Khi phát hiện hàng giả hoặc hàng hóa nghi vấn vi phạm, Đội QLTT có quyền niêm phong, tạm giữ tang vật theo quy định pháp luật nhằm bảo đảm chứng cứ cho việc xử lý tiếp theo. Việc niêm phong, tạm giữ phải được lập biên bản chi tiết, có chữ ký của các bên liên quan và thể hiện rõ lý do, thời gian, địa điểm.

Quá trình niêm phong và tạm giữ hàng hóa phải tuân thủ các quy định để tránh gây thiệt hại không cần thiết cho doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo hàng hóa không bị sử dụng, tiêu thụ hoặc tiêu hủy trái phép trước khi có quyết định cuối cùng.

Bước 5: Lập biên bản vi phạm, xử lý theo quy định pháp luật

Sau khi kiểm tra, thu thập đầy đủ chứng cứ, Đội QLTT sẽ lập biên bản vi phạm hành chính đối với các cá nhân, tổ chức có hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả. Biên bản phải ghi rõ các hành vi vi phạm, căn cứ pháp lý, mức độ thiệt hại, bằng chứng đi kèm và đề xuất hình thức xử lý.

Căn cứ vào biên bản, Đội QLTT có thể tiến hành xử phạt hành chính hoặc chuyển hồ sơ sang cơ quan công an để xử lý hình sự nếu hành vi vi phạm nghiêm trọng. Ngoài ra, các biện pháp bổ sung như tiêu hủy hàng giả, thu hồi giấy phép kinh doanh cũng được áp dụng theo quy định.

Bước 6: Kết thúc thanh tra và thông báo kết quả

Kết thúc quá trình thanh tra, Đội QLTT sẽ tổng hợp kết quả, xây dựng báo cáo và thông báo bằng văn bản cho doanh nghiệp về các phát hiện, biện pháp xử lý và các khuyến cáo tuân thủ pháp luật trong tương lai.

Báo cáo này được gửi đến các cấp quản lý liên quan và lưu trữ hồ sơ theo quy định. Doanh nghiệp có trách nhiệm thực hiện nghiêm chỉnh các quyết định xử lý và khắc phục vi phạm nếu có.

Việc thực hiện đúng các bước trong quy trình thanh tra không chỉ giúp phát hiện, xử lý hiệu quả hành vi sản xuất, kinh doanh hàng giả mà còn góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, tạo môi trường kinh doanh minh bạch, lành mạnh trên thị trường.

Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp khi bị thanh tra

Trong quá trình thanh tra, doanh nghiệp có cả quyền và nghĩa vụ nhằm đảm bảo việc thanh tra được tiến hành minh bạch, công bằng, đồng thời bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình. Hiểu rõ những quyền và nghĩa vụ này giúp doanh nghiệp chủ động phối hợp, đồng thời tránh các vi phạm có thể phát sinh trong quá trình kiểm tra của cơ quan chức năng.

Doanh nghiệp có quyền gì trong quá trình thanh tra?

Khi bị thanh tra, doanh nghiệp có quyền được thông báo trước về nội dung, thời gian và phạm vi thanh tra, trừ trường hợp thanh tra đột xuất theo quy định của pháp luật. Doanh nghiệp cũng có quyền yêu cầu cán bộ thanh tra xuất trình đầy đủ giấy tờ, thẻ ngành, quyết định thanh tra hợp pháp để đảm bảo tính minh bạch và đúng quy trình.

Ngoài ra, doanh nghiệp có quyền giải trình, cung cấp tài liệu, chứng cứ để làm rõ các vấn đề liên quan trong quá trình thanh tra. Doanh nghiệp cũng được bảo vệ bí mật kinh doanh, bí mật cá nhân theo quy định pháp luật và có quyền yêu cầu ghi nhận đầy đủ ý kiến, kiến nghị vào biên bản thanh tra.

Trong trường hợp doanh nghiệp không đồng ý với kết luận thanh tra, họ có quyền phản hồi, khiếu nại hoặc tố cáo theo quy định của pháp luật nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng.

Nghĩa vụ cung cấp thông tin, hợp tác với Đội Quản lý Thị trường

Song song với quyền của mình, doanh nghiệp có nghĩa vụ phối hợp chặt chẽ với cơ quan thanh tra, đặc biệt là Đội Quản lý Thị trường trong việc cung cấp đầy đủ, chính xác các thông tin, tài liệu liên quan đến hoạt động kinh doanh, sản phẩm, hóa đơn, chứng từ,… Đây là điều kiện cần thiết để đảm bảo quá trình thanh tra diễn ra thuận lợi, khách quan và công bằng.

Doanh nghiệp cũng phải tạo điều kiện cho cán bộ thanh tra tiếp cận địa điểm kinh doanh, kho hàng để kiểm tra, lấy mẫu nếu cần thiết. Việc không cung cấp hoặc cung cấp thông tin sai lệch có thể bị xem là hành vi cản trở thanh tra, dẫn đến các biện pháp xử lý nghiêm khắc theo quy định.

Ngoài ra, doanh nghiệp cần tuân thủ các quy định về bảo quản hồ sơ, tài liệu liên quan đến hoạt động kinh doanh để sẵn sàng cho việc thanh tra bất cứ lúc nào, tránh gây khó khăn hoặc bị xử phạt do vi phạm pháp luật.

Tóm lại, trong quá trình thanh tra, quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp cần được cân bằng để vừa đảm bảo quyền lợi hợp pháp, vừa giúp cơ quan chức năng thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước một cách hiệu quả, góp phần xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, lành mạnh.

Những lưu ý khi thực hiện thanh tra hàng giả

Thực hiện đúng trình tự, thủ tục

Khi tiến hành thanh tra hàng giả, việc tuân thủ đúng trình tự và thủ tục theo quy định pháp luật là điều kiện tiên quyết đảm bảo tính hợp pháp và minh bạch của quá trình kiểm tra. Cơ quan thanh tra phải có quyết định thanh tra hợp lệ, thông báo trước cho doanh nghiệp trong trường hợp quy định yêu cầu, đồng thời phải lập biên bản rõ ràng, chi tiết về quá trình thanh tra. Mọi hành động như niêm phong, thu giữ hàng hóa phải được ghi nhận chính xác và có sự chứng kiến của đại diện doanh nghiệp. Điều này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi cho doanh nghiệp mà còn tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc xử lý vụ việc. Doanh nghiệp cũng cần nắm rõ các quy định để giám sát quá trình thanh tra, tránh bị vi phạm quyền khi cơ quan chức năng làm việc không đúng quy trình.

Cách xử lý tình huống phát sinh trong quá trình thanh tra

Trong quá trình thanh tra, có thể xảy ra nhiều tình huống phát sinh như tranh chấp về chứng cứ, nghi ngờ sai sót trong việc xác định hàng giả, hoặc việc niêm phong, thu giữ hàng hóa không đúng quy định. Khi gặp những tình huống này, doanh nghiệp cần giữ bình tĩnh, yêu cầu lập biên bản chi tiết, ghi nhận đầy đủ các sự việc và ý kiến của các bên liên quan. Nếu phát hiện vi phạm trong thủ tục thanh tra, doanh nghiệp có quyền đề nghị cơ quan chức năng xem xét lại hoặc làm đơn khiếu nại, tố cáo theo quy định. Đồng thời, doanh nghiệp nên chủ động liên hệ với luật sư để được tư vấn pháp lý kịp thời, giúp bảo vệ quyền lợi, tránh bị xử phạt oan và hỗ trợ trong việc giải quyết các tranh chấp phát sinh. Việc xử lý linh hoạt, đúng pháp luật sẽ giúp giảm thiểu thiệt hại và duy trì uy tín cho doanh nghiệp trong quá trình thanh tra.

Xử lý vi phạm hàng giả và hậu quả pháp lý

Mức xử phạt hành chính thường gặp

Vi phạm về hàng giả là một trong những hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng và thị trường kinh doanh lành mạnh. Đối với các hành vi này, cơ quan chức năng thường áp dụng các mức xử phạt hành chính nhằm răn đe và ngăn chặn vi phạm. Mức phạt phổ biến bao gồm phạt tiền với số tiền có thể dao động từ vài triệu đến hàng trăm triệu đồng tùy thuộc vào quy mô, mức độ vi phạm và tính chất của hàng giả. Ngoài phạt tiền, doanh nghiệp hoặc cá nhân vi phạm có thể bị tịch thu, tiêu hủy toàn bộ hàng giả, tạm đình chỉ hoặc thu hồi giấy phép kinh doanh, giấy phép lưu hành sản phẩm. Việc áp dụng các biện pháp này nhằm đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người tiêu dùng.

Trường hợp xử lý hình sự với hành vi làm hàng giả

Trong những trường hợp nghiêm trọng hơn, đặc biệt khi hành vi làm hàng giả được thực hiện có tổ chức, gây thiệt hại lớn cho người tiêu dùng hoặc thị trường, cá nhân, tổ chức vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Theo Bộ luật Hình sự, hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả có thể bị xử phạt tù từ vài năm đến trên một thập kỷ tùy theo mức độ vi phạm và hậu quả gây ra. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền hoặc tịch thu tài sản. Việc xử lý hình sự nhằm mục đích răn đe nghiêm khắc, đồng thời bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và duy trì sự công bằng trên thị trường. Do đó, các doanh nghiệp và cá nhân cần tuân thủ chặt chẽ các quy định về quản lý, sản xuất và kinh doanh hàng hóa để tránh các hậu quả pháp lý nghiêm trọng.

Giải pháp phòng chống hàng giả và hợp tác với Đội Quản lý Thị trường

Vấn nạn hàng giả không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến lợi ích của doanh nghiệp mà còn tác động tiêu cực đến người tiêu dùng và sự phát triển của nền kinh tế. Để phòng chống hiệu quả, việc áp dụng các giải pháp công nghệ cùng với sự phối hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp và Đội Quản lý Thị trường là yếu tố then chốt.

Các công nghệ chống hàng giả

Hiện nay, nhiều doanh nghiệp đã áp dụng các công nghệ tiên tiến nhằm tăng cường bảo vệ sản phẩm khỏi hàng giả. Các giải pháp phổ biến bao gồm tem chống giả có mã QR, hologram, mã vạch thông minh, chip RFID hoặc công nghệ blockchain để truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Những công nghệ này giúp người tiêu dùng dễ dàng kiểm tra tính xác thực của sản phẩm ngay tại điểm bán, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp quản lý chuỗi cung ứng minh bạch hơn. Việc ứng dụng công nghệ không chỉ nâng cao sự tin tưởng của khách hàng mà còn làm khó các đối tượng làm giả, làm nhái sản phẩm.

Vai trò của doanh nghiệp trong việc phối hợp chống hàng giả

Doanh nghiệp đóng vai trò chủ động trong việc phát hiện, báo cáo và phối hợp với Đội Quản lý Thị trường để ngăn chặn hành vi buôn bán hàng giả. Bằng việc cung cấp đầy đủ thông tin, chứng cứ liên quan đến các sản phẩm bị làm giả, doanh nghiệp góp phần giúp cơ quan chức năng xử lý nhanh chóng và hiệu quả hơn. Đồng thời, doanh nghiệp cần đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người tiêu dùng về cách phân biệt hàng thật – hàng giả và khuyến khích khách hàng báo cáo các vi phạm. Sự hợp tác này tạo thành một mạng lưới bảo vệ vững chắc, góp phần xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, lành mạnh và phát triển bền vững.

Trình tự thanh tra hàng giả của Đội Quản lý Thị trường là kim chỉ nam giúp đảm bảo các hoạt động thanh tra diễn ra công bằng, minh bạch và theo đúng quy định pháp luật. Việc nắm vững quy trình này không chỉ giúp doanh nghiệp tự bảo vệ mình mà còn góp phần nâng cao hiệu quả công tác chống hàng giả, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và sự phát triển bền vững của thị trường. Hy vọng những chia sẻ trong bài viết sẽ giúp bạn có cái nhìn rõ ràng và chuẩn bị tốt khi đối mặt với các cuộc thanh tra từ Đội Quản lý Thị trường.